واکاوی پیامدهای ناشی از جابه‌جایی سکونتگاهی: مطالعه‌ای قوم‌نگارانه در روستاهای لرینی علیا و سفلی

تغییر مکان روستا که به جابه‌جایی معروف است غالباً با هدف استقرار ساکنین پهنه­های پرخطر در نقاطی امن و با رویکرد بهبود وضعیت مردم صورت می­پذیرد. مداخله در ساختار موجود از جمله جابه‌جایی سکونتگاه، با پیامدهایی برای ذینفعان آن همراه است که می­تواند زندگی مردم را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت و تحلیل این پیامدها برای جابه‌جایی‌های بعدی و مدیریت این تغییر مکان ضروری است. بررسی این پیامدها به‌ویژه در طرح‌هایی که با موفقیت کمتری روبرو بوده‌اند برای درس گرفتن از آن اهمیت بیشتری دارد. این پژوهش با هدف تحلیل پیامدهای ناشی از جابه‌جایی‌هایی که موفقیت کمتری داشته به اجرا درآمد. مطالعه با رویکردی کیفی و با استفاده از روش­شناسی قوم­نگاری انتقادی انجام شد. رویکرد انتقادی بر این موضوع تأکید دارد که ممکن است جابه‌جایی روستاهای مورد مطالعه تابع خواست و اراده نظام برنامه­ریزی باشد اما نوع برداشت و ادراک ذینفعان اصلی یعنی مردم روستا، در تشدید و تقلیل پیامدهای این فرایند نقش اساسی دارد. داده­های میدانی با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه­ساختار یافته فردی و مشاهده مشارکتی در محدوده روستا و ساکنین آن با استفاده از نمونه­گیری هدفمند و تا نیل به اشباع نظری جمع‌آوری شد. داده­ها از طریق کدگذاری و مفهوم­سازی استخراج و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که فرایند جابه‌جایی به‌دلیل مکانیابی نامناسب موفقیت چندانی کسب نکرده و پیامدهای نامطلوب فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی به جای گذاشته است. نگاه کالبدی – فیزیکی به جابه‌جایی، آن هم به‌صورت ناقص، افزایش بدهکاری به‌دلیل هزینه­های زیاد برای آماده‌سازی قطعات مسکونی، رها شدن قطعات تفکیکی و نیمه­ساز و کاهش صمیمیت بین اهالی به‌دلیل وجود فاصله در بین قطعات از جمله پیامدهای شناسایی شده از سوی مردم در این جابه‌جایی می­باشد. بنابراین مطالعه پیشنهاد می‌کند جابه‌جایی فقط در شرایط خاص انجام شده و در این صورت نیز با اقدامات ترویجی، جابه‌جایی به خواست مردم تبدیل شود تا مردم درک شفافی از موضوع پیدا کنند.    

کلیدواژه ها:

Displacement ، Relocation ، Critical Ethnography ، Economic Consequences ، Social Consequences ، Lerini village. ، جابه‌جایی سکونتگاهی ، قوم نگاری انتقادی ، پیامدهای اقتصادی ، پیامدهای اجتماعی ، روستای لرینی.