بررسی نظام مطابقه در کردی ایلامی

زبان‌ها از سه سازوکار برای بازنمایی نقش‌های دستوری استفاده می‌کنند که عبارت­اند از ترتیب سازه‌ها، حالت­نمایی و مطابقه. در پژوهش حاضر نظام مطابقه و عوامل مؤثّر بر آن در کردی ایلامی بررسی شده است. برای انجام این کار، از روش توصیفی، مصاحبه و ضبط صدای گویشوران بومی به­منظور استخراج داده‌های لازم استفاده شده است. عوامل مؤثّر بر مطابقه که گیون (2004) آن‌ها را بیان کرده است و همچنین روش کار دبیرمقدم (1392) به‌عنوان دو منبع مهم مورد استناد قرار گرفته‌اند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در کردی ایلامی از نظام مطابقة فاعل مفعولی برای بازنمایی روابط دستوری فاعل و مفعول استفاده می‌شود؛ همچنین مشخّص شد که نظام مطابقه در کردی ایلامی گذرایی­ محور و زمان­محور نیست. دستاورد دیگر این است که در کردی ایلامی، مطابقه ابزار مهمّی برای بازنمایی فاعل دستوری است ولی کاربرد مطابقه برای بازنمایی مفعول هم اختیاری است و هم متأثّر از چندین عامل. ازجمله عوامل مؤثّر بر مطابقة پی‌بست‌های مفعولی با مفعول می‌توان به عوامل معرفگی - نکرگی، ارجاعی - غیر ارجاعی‌بودن، مبتدایی - غیر مبتدایی‌بودن، انضمامی - غیر‌ انضمامی­بودن اشاره کرد؛ در حالی­که این عوامل در مطابقة مفعولی در کردی ایلامی تأثیرگذار هستند، امّا در صورت‌بندی فاعل مؤثّر نیستند. سرانجام اینکه در کردی ایلامی، نمود جملات و نقش‌های معنایی در نحوه مطابقه وندها و پی‌بست‌های نشانه مطابقه، عوامل تأثیرگذاری نیستند.  

کلیدواژه ها:

مطابقه ، فاعلی - مفعولی ، معرفگی - نکرگی ، ارجاعی - غیر‌ ارجاعی‌بودن ، مبتدایی - غیر مبتدایی‌بودن ، انضمامی – غیر ‌انضمامی