تحلیل همدید الگوهای جوّی توأم با موج‌های سرمای زمستانه در ایران

در پژوهش حاضر تلاش شده با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، الگوهای همدید توأم با موج‌های سرمای زمستانی در ایران شناسایی شود. براین اساس با استفاده از داده‌های میان‌یابی شدۀ دمای کمینه برای زمستان‌های 1339 تا 1388 ضمن شناسایی روزهای همراه با سرمای فراگیر، داده‌های جوی شامل فشار تراز دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال برای شناسایی الگوهای جوی همراه با موج-های سرمای فراگیر زمستانه در ایران بکار گرفته شد. با انجام تحلیل خوشه‌ای بر روی داده‌های فشار تراز دریا طی 487 روز همراه با سرمای فراگیر، درنهایت 5 الگوی همدید تشخیص داده شد. بررسی این الگوها نشان داد که تمامی موج‌های سرمای فراگیر در پهنۀ کشور با تکوین یک الگوی پرفشار گسترده بر روی ایران و مناطق همجوار آن توأم بوده است. برهمکنش سامانه‌های پرفشار سیبری و پرفشارهای اروپایی با کم‌فشارهای جنب قطبی در انتقال هوای سرد از نواحی قطبی و شمال اسکاندیناوی به عرض-های جنوبی نقش مهمی داشته است. همچنین استقرار پشته‌ها و سامانه‌های بندالی تراز میانی جو در بخش‌های مرکزی و شرقی اروپا و استقرار ناوۀ شرقی آن‌ها بر روی ایران با ریزش هوای سرد به قسمت عقب این ناوه توأم بوده و در ایجاد و تداوم موج‌های سرمایی در سطح کشور تأثیر زیادی داشته است.

کلیدواژه ها:

موج سرمای فراگیر ، تحلیل خوشه‌ای ، اقلیم‌شناسی همدید ، سامانۀ بندالی ، ایران