نقد و بررسی آرای کلامی جهمیان در کشف الاسرار و عده الابرار ابوالفضل رشیدالدین میبدی

نقد آرای کلامی فرق اسلامی، یکی از مباحث مهم در برخی از تفاسیر قرآن است. بررسی این نقدها باعث روشن شدن هرچه بیشتر عقاید مفسر می شود. یکی از تفاسیر بررسی شده درباره آرای کلامی خوارج، مرجیان، معتزله و ... تفسیر عرفانی کشف الاسرار و عده الابرار اثر ابوالفضل رشیدالدین میبدی است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی نگارش یافته و به علت توجه ویژه میبدی به جهمیان، آرای کلامی این فرقه، نقد و بررسی و دیدگاه میبدی در هر یک از موضوعات نقدشده او، در این تفسیر ذکر شده است. یکی از مهم ترین بدعت های جهمیان، انکار صفات خدا و تاویل آنها است. آنها صفات خدا را برای جلوگیری از تشبیه او به مخلوقات و پاسبانی از تجرید او تاویل می کنند. به نظر میبدی، خدا دارای صفات است (نفی تعطیل)؛ ولی بنابر قاعده «هم نامی اقتضای هم سانی نکند»، نباید همان معنای انسانی در آنها را بر خدا حمل کرد (نفی تشبیه). همچنین، آنها را نباید تاویل و معنای مجازی کرد. به عقیده میبدی، ظاهر آنها را باید به سمع قبول کرد و باطن (حقیقت معنای) آنها را باید به تسلیم به حق سپرد.

کلیدواژه ها:

اهل بدعت ، جهمیان ، تاویل ، میبدی ، کشف الاسرار