تعدد دلالت ها در غزلیات حزین لاهیجی

کاربرد ابهام و ایهام در کلام، با تمهید زمینه تنوع دلالت و به تاخیرافکندن روند فهم معنا، در رقم­زدن ابعاد هنری اثر ادبی تاثیر درخور اعتنایی برجای می ­گذارد و به هر میزان که کلام از چنین شگردهای بیانی ای بی­بهره باشد، با تبدیل­شدن به گزاره­ای تک­معنا، حیثیت هنری آن کاستی می ­گیرد. در مقاله حاضر، با چنین پیش­فرضی، شعر حزین لاهیجی (۱۱۸۰-۱۱۰۳ ه‍ .ق.) بازخوانی و تعدد دلالت­ها در سروده­های او در دو سطح واژگانی و متنی بررسی شده است. در سطح واژگان، صنایعی همچون ایهام و انواع آن، اتفاق، استخدام و جناس شبه اشتقاق، مرز دلالت های بیت را درمی ­نوردد و گستره معنایی تازه­ای را به روی مخاطب می ­گشاید. این بررسی موید آن است که در شعر او ۱۹۲ مورد ایهام، ایهام تناسب و ایهام تضاد به کار رفته ­است. در سطح جمله و بیت نیز، انواع ابهام و تعدد دلالت­ها و علل پدیدآمدن آن، در سه گروه زبانی، منطقی و لحنی طبقه­بندی شده و در هریک از آنها، شگردهایی که شاعر برای آفرینش ابهام و تنوع دلالت به­کار برده بررسی و تحلیل شده است.  

کلیدواژه ها:

Signification ، Amphibology ، Coincidence ، Ambiguity ، Hazin ، Logic ، Language ، دلالت ، ایهام ، اتفاق ، ابهام ، حزین ، منطق ، زبان