پهنه بندی سیلاب با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS در رودخانه سرباز استان سیستان و بلوچستان

سیلاب هر ساله باعث تخریب ساختار اقتصادی و اجتماعی جوامع و خسارات مالی و جانی فراوانی می­ شود. یکی از عوامل موثر در بروز سیلاب­ ها توسعه شهرنشینی در اطراف رودخانه ­ها می ­باشد. در اثر تغییرات اقلیمی، طی دهه­ های اخیر، استان سیستان و بلوچستان با آب و هوای گرم و خشک، مستعد وقوع پدیده سیل بوده است. هدف از پژوهش حاضر، پهنه ­بندی سیلاب حوزه آبخیز سرباز با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS می ­باشد. برای انجام پژوهش، ابتدا با توجه به تصاویر ماهواره ­ای، نقشه کاربری اراضی و شماره منحنی رواناب، مدل SCS منطقه تعیین شد. در ادامه، دبی سیلاب حوضه با دوره بازگشت­ های ۱۰، ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ ساله با استفاده از مدل هیدرولوژیکی HEC-HMS شبیه­ سازی شد. نتایج شبیه سازی به ترتیب منجر به وقوع دبی­ های اوج سیلاب با میزان ۳۳۷۶.۸، ۴۵۶۳.۷، ۵۴۶۲.۴ و ۶۳۵۹.۳ متر مکعب بر ثانیه برای دوره بازگشت­ های ۱۰، ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ ساله در حوضه مورد مطالعه شد. به ­منظور ارزیابی کارایی مدل در مرحله واسنجی و اعتبارسنجی از شاخص­ های ارزیابی نش-ساتکلیف و مجذور میانگین مربعات خطا استفاده شد که نتایج آن­ ها حاکی از کارایی مطلوب مدل است. در ادامه، نقشه پهنه ­بندی سیلاب حوزه آبخیز سرباز محدوده شهر راسک با دوره بازگشت­ های مورد نظر با کمک مدل هیدرولیکی HEC-RAS تهیه شد. نتایج نشان داد که با دوره بازگشت ­های ۱۰، ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ ساله به ترتیب ۳۶۶.۸۶، ۳۹۷.۱۲، ۴۴۹.۹۵ و ۵۸۰.۷۸ هکتار مساحت پهنه سیلاب حوزه آبخیز سرباز محدوده شهر راسک افزایش می ­یابد.

کلیدواژه ها:

حوزه آبخیز ، حریم رودخانه ، دبی ، دوره بازگشت ، رواناب