هم سنجی متن ادبی و نگارگری در مجلس «کمان کشیدن گرشاسپ در محضر قیصر روم» از شاهنامه قاجاری عمادالکتاب

حسن ختام شاهنامه نگاری در ایران، نسخه عمادالکتاب است که به عنوان واپسین نمونه دست نویس و مصور قاجاری کمترمورد مداقه قرار گرفته است. این شاهنامه با حدود چهار هزار بیت اضافات، بخشی از متن گرشاسپنامه را نیز در خود جایداده که ازجمله آنها داستان کمان کشیدن گرشاسپ پهلوان در محضر قیصر روم است. آنچه در پی می آید در پاسخ به اینپرسش است: تطبیق متن ادبی و تصویر در مجلس مذکور از شاهنامه عمادالکتاب چه چیزی را نشان می دهد؟ فرضیه آناست که این نگاره در حدود سبک قاجاری به متن ادبی وفاداری نشان داده است. هدف، تحلیل تطبیقی متن ادبی و نگارهاز نسخه مهجور عمادالکتاب است. این مقاله با نمونه گیری هدفمند نشان می دهد نقاش به جهت تاکید بر هویت ایرانی یاشاید هم به سبب اشتباه گرفتن گرشاسپ پهلوان با گرشاسپ، پادشاه پیشدادی مورد اشاره در متن شاهنامه، او را در هیئتملوکانه فتحعلی شاهی به تصویر درآورده و به عکس قیصر روم را برخلاف متن ادبی در حالت ایستاده، به صورت دست بهسینه مجسم ساخته و در تجسم پوشش وی به کلاه دستارپیچ فرمانروایان محلی بسنده کرده است. به هرروی عدول نقاشاز جزییات ظاهری متن ادبی و اتخاذ مسند شاهانه برای گرشاسپ به دلالت معنایی حقانیت وی نسبت به قیصر رومانجامیده است.

کلیدواژه ها:

ادبیات ، نگارگری ، قاجار ، شاهنامه عمادالکتاب ، گرشاسپ