بررسی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم گلرنگ از نظر زودرسی و عملکرد دانه با استفاده از روش های آماری چند متغیره

     این مطالعه با هدف ارزیابی تنوع ژنتیکی ۱۲۲ ژنوتیپ گلرنگ موجود در موسسه تحقیقات ژنتیک گیاهی و گیاهان زراعی (IPK) و مرکز بین المللی اصلاح گندم و ذرت (CIMMYT) و مقایسه خصوصیات زراعی آن­ها با پنج رقم زراعی گلرنگ کشور (صفه، گلدشت، گل­مهر، پدیده و پرنیان) طی سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در قالب طرح آگمنت در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد. نتایج بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در ژرم پلاسم مورد مطالعه بود و در بین ژنوتیپ­های گلرنگ صفت ارتفاع بوته از بیشترین تنوع برخوردار بود. تجزیه خوشه­ ای ژنوتیپ های مورد بررسی را به چهار خوشه اصلی تفکیک نمود که خوشه اول شامل ژنوتیپ­های زودگل و خاردار، خوشه دوم شامل ژنوتیپ­هایی با پتانسیل عملکرد بالا و ارتفاع بوته زیاد، خوشه سوم شامل ژنوتیپ­های پاکوتاه و خاردار و خوشه چهارم شامل ژنوتیپ­های نیمه پاکوتاه، خاردار و نسبتا زودگل با عملکرد دانه نسبتا کم بودند. با استفاده از تجزیه به مولفه­ های اصلی، صفات مورد مطالعه به دو مولفه با واریانس تجمعی ۷/۵۶  درصد کاهش یافتند. بر این اساس، مولفه اول زمان گل­دهی و مولفه دوم عملکرد نام گرفت. بر اساس نتایج حاصله از ترسیم نمودار بای پلات، ژنوتیپ ها در ۴ گروه طبقه­ بندی شدند که ژنوتیپ­های موجود در گروه ­های اول و دوم از نظر عملکرد دانه برتر بودند. بیشترین عملکرد دانه را ژنوتیپ NSZK "A" دارا بود (۴۰۰ گرم در متر مربع)، بیشترین ارتفاع را ارقام تجاری و ایرانی صفه، پرنیان، گل مهر به همراه ژنوتیپ ایرانی ۴۹ دارا بودند و کمترین تعداد روز تا گل­دهی مربوط به ژنوتیپ شماره ۹۱ (آلمانی) بود. ژنوتیپ های پابلند از عملکرد دانه بهتری در مقایسه با پا کوتاه ها برخوردار بودند و اکثر ژنوتیپ­های خاردار زودگل­تر از ژنوتیپ­های بدون خار بودند. در مجموع نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه­ای در ژرم پلاسم گلرنگ وجود دارد که می­تواند جهت گزینش والدین و ژنوتیپ­هایی مطلوب در برنامه ­های به نژادی گلرنگ مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

Biplot Analysis ، Cluster Analysis ، Early Flowering ، Plant Height ، Spin ، ارتفاع بوته ، تجزیه بای پلات ، تجزیه کلاستر ، خار ، زودگل