ارزیابی و تحلیل شرایط هیدرومورفولوژیکی رودخانه حاجی عرب، شهرستان بوئین زهرا

در شرایط محیطی مختلف رودخانه­ها پیچیدگی و تنوع زیادی دارند و عوامل مختلف طبیعی و انسانی بر رودخانه­ها تاثیرگذار بوده و شرایط هیدرومورفولوژیکی آن­ها را تغییر می­دهد. در واقع تخریب هیدرومورفولوژیکی به­علت مداخلات انسان و درنتیجه تعدیل کانال رودخانه، یکی از مهم ترین انواع و علل تغییرات رودخانه است. روش­های متعددی برای بررسی هیدروژئومورفولوژی رودخانه­ها ابداع شده است. یکی از این روش­ها، شاخص کیفیت مورفولوژیکی است که به­عنوان پروتکل جدیدی برای ارزیابی کیفیت مورفولوژیکی جریان رودخانه ارائه شده است؛ بنابراین هدف از نوشتار پیش رو طبقه­بندی کیفیت مورفولوژیکی رودخانه با استفاده از شاخص کیفیت مورفولوژیکی در رودخانه حاجی­عرب واقع در غرب شهرستان بویین­زهرا است. این مطالعه شامل دو مرحله اصلی و سه مرحله فرعی است که روی هشت بازه اعمال شده است. در مرحله اول موقعیت عمومی منطقه بررسی شد و در مرحله دوم با استفاده از شاخص­های مختلف کیفیت مورفولوژیکی رود ارزیابی شد است. با استفاده از برداشت­های میدانی (نقشه­برداری و نمونه­برداری رسوب) و تصاویر ماهواره­ای شاخص­های مختلفی ازجمله شاخص عملکردی، شاخص مصنوعی و شاخص تعدیلی بر روی این رودخانه اعمال شده است. نتایج حاصله بیانگر این است که مقدار شاخص کیفیت مورفولوژیکی در بازه­های مورد مطالعه بین ۸۲/۰% تا ۷۴/۰% است که در این میان حداکثر مقدار در بازه­های ۱، ۲، ۳، ۶ با امتیاز ۸۲/۰ و حداقل مقدار در بازه ۸ با امتیاز ۷۴/۰ است. درمجموع، از نظر کیفیت، رودخانه حاجی­عرب در طبقه خوب قرار می­گیرد و شرایط مناسبی دارد. شاخص مصنوعی در این رودخانه صفر است که نتیجه عدم دخالت انسان در رودخانه است؛ بنابراین پیشنهاد می­شود که از این رودخانه با کیفیت مورفولوژیکی خوب با مدیریت درست و به­جا حفاظت شود.

کلیدواژه ها:

هیدرومورفولوژی ، شاخص کیفیت مورفولوژیکی ، مدیریت رودخانه ، رودخانه حاجی عرب