بررسی انحلال پذیری سنگ های گچی سازند گچساران و اثرات زیست محیطی آن در شرق استان خوزستان

سازند تبخیری گچساران در شرق استان خوزستان رخنمون زیادی دارد و ژیپس های آن به شدت انحلال یافته و کارستی شده اند. در این پژوهش بر اساس بازدیدهای صحرایی، مطالعات آزمایشگاهی و نرم افزاری، نحوه تشکیل کارست در ژیپس ها در مناطقی از شهرهای رامهرمز و میداوود، دشت رامهرمز و دشت میداوود-دالون مطالعه و مسائل زیست محیطی آن مورد بررسی قرار گرفته است. فراوانی ساختارها (درزه ها، گسل ها) و عملکرد آب های سطحی و زیرزمینی از عواملی اصلی تشکیل کارست در منطقه محسوب می گردد. در نتیجه انحلال یافتن سنگهای ژیپسی، میزان TDS و میزان یونهای سولفات در آب های سطحی و زیرزمینی افزایش یافته و موجب کاهش کیفیت آب شده است. برداشت بیش از حد آبهای زیرزمینی و کاهش سطح ایستابی، افزایش سرعت انحلال سنگهای ژیپسی را در پی داشته و فرونشست زمین و تشکیل فروچاله ها را موجب گردیده است. در طول سال های اخیر تعداد زیادی فروچاله بصورت ناگهانی و با ابعاد بزرگ در ژیپس های منطقه تشکیل شده که خوشبختانه خسارتی در پی نداشتند. در نتیجه انحلال ژیپس ها، میزان املاح و مقدار هدایت الکتریکی (EC) خاک در دشت رامهرمز افزایش یافته و گسترش زمینهای نامرغوب را در پی داشته است که محدودیت زمین های زراعی را به دنبال دارد. در نتیجه فرایند انحلال مقاومت سنگها کاهش پیدا کرده و درز و شکستگی توسعه می یابند و معابر جهت عبور جریان آب باز می شوند. این موضوع، تشکیل شیب لغزهایی را به دنبال داشته که در مخزن سد جره فراوان بوده که عموما از نوع واژگونی و لغزش هستند.

کلیدواژه ها:

کارست ژیپس ، سازند گچساران ، شرق خوزستان ، مسائل زیست محیطی