تحلیل نقد سارتر بر خوداستعلایی هوسرل

هوسرل بر این باور است که «خود» یا «سوژه» محور هرگونه فعل آگاهی و به ویژه شناخت است. به باور وی در هر عمل آگاهی، از یک سو قطب «اگو» (خود) و در سمت مقابل آن، عین یا ابژه را می توان تشخیص داد. خود سوژه این همانی است که در همه اعمال فرآیند یکپارچه آگاهی عمل می کند؛ از این رو، مرکز یگانه ای است که هرگونه کنش آگاهی را صورت می دهد؛ یعنی مرکز همه تاثیر و تاثرها، ادراکات، لذت ها، رنج ها و هرگونه حالت موجود در آگاهی به حساب می آید؛ اما سارتر، به رغم تاثیرپذیری انکارناپذیر از هوسرل، به تقابل با برداشت وی از «خود» پرداخته است و خودی را که هوسرل با چنان شرایطی، استعلایی می پندارد، به نقد کشیده است. به نظر سارتر، خود صرفا متشکل از حالات محض انتزاعی نیست که با سوژه استعلایی محض برابری کند، بلکه خود یا «من» بیرون از امر استعلایی صرف و در میان جهان واقع وجود دارد و به واسطه آزادی و حق انتخاب که نشان از جنبه اگزیستانسیال آن دارد، به تعالی می رسد. با وجود این، هم صدا با هوسرل، «حیث التفاتی» آگاهی را بنیان کنش های آگاهانه «خود» می داند. در این پژوهش تلاش می کنیم «خود استعلایی» مورد نظر هوسرل را تحلیل و انتقادات سارتر را بر آن بررسی کنیم.

کلیدواژه ها:

هوسرل ، سارتر ، خوداستعلایی ، حیث التفاتی ، اگزیستانسیالیسم