جریان شناسی گروههای بنیادگرای اسلامی در خاورمیانه وتاثیر آن بر امنیت ملی ایران

شکل­گیری گروه­های بنیادگرای اسلامی مانند القاعده، طالبان، داعش ، جبهه النصره در خاورمیانه به شکلی اساسی بر روندهای سیاسی این منطقه تاثیر گذاشته و این تاثیر­گذاری علاوه بر ابعاد داخلی دولت­ها، در سطح ژئوپولیتیک منطقه­ای نیز قابل مشاهده است. در واقع، گروه­های بنیاد­گرا با توسعه فعالیت خویش در گسترده قلمروی سرزمینی خاورمیانه، معادلات سیاسی و ژئوپلیتیکی جدیدی در منطقه به وجود آوردند. پدیده بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه که در قالب فعالیت­های گروه های افراطی- تروریستی نمود پیدا کرده، یکی از مشخصه­های بارز پویش­های امنیتی در خاور میانه محسوب می­شود. اما علی رغم اینکه این گروه­ها در یک رویکرد کلی تحت عنوان جریان بنیاد­گرایی مورد بررسی قرار گرفته­اند، در کنار شباهت­های ایدئولوژیکی، تفاوت میان گروه­های افراطی در ابعاد سیاسی به چشم میخورد. سوال محوری این پژوهش بر این مبنا است که، وجوه اشتراک و افتراق گروه­های بنیادگرای طالبان، القاعده، داعش، جبهه النصره و جیش­الاسلام در خاورمیانه کدامند و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران چیست؟ یافته­های این پژوهش نشان می­دهد مهمترین وجوه اشتراک این گروه­ها در مولفه مذهبی ایدئولوژیکی، و تفاوت­های آنها نیز در مولفه­های سیاسی می­باشد. و مهمترین تاثیرات  این گروه­های تروریستی بر امنیت ملی ایران تهدید عمق استراتژیک ایران، فراهم کردن بستر مداخله سیاسی و نظامی قدرت­ها ی فرامنطقه­ای، تضعیف در حاکمیت و شکاف در محور مقاومت، رقابت گفتمانی بین شیعه و سنی، به هم خوردن موازنه به نفع رقبای منطقه­ای ایران مد نظر حامیان این گروههای تروریستی بوده است. پژوهش حاضر از روش مطالعه تطبیقی یا مقایسه ای با استفاده روش کتابخانه ای و اسنادی، کتب مربوطه، نشریات و مطبوعات، مقاله ها و مجلات، سایت های اینترنتی به کار گرفته شده و در تهیه نقشه  از نرم افزار GIS استفاده شده است

کلیدواژه ها:

خاورمیانه ، بنیادگرایی ، گفتمان ، گروه های بنیادگرا