واکاوی الگوهای پنهان در تغییرپذیری آلاینده های هوا ، مطالعه موردی : ازن سطحی شهر تهران

آلاینده های هوا اعم از ازن، ذرات معلق، مونو اکسیدکربن، و غیره به عنوان یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در جهان است. این آلاینده ها نیز سبب تشدید گرمایش کره زمین می شوند و در تغییر اقلیم و خشکسالی نقش ایفا می کنند. عوامل متعددی اعم از میدان های هواشناختی و یا فرآیندهای نورشیمیایی در تغییرپذیری آلاینده های هوا موثر هستند که این امر سبب پیچیدگی واکاوی آنها می شود. در این تحقیق با استفاده از یک روش آماری پیشرفته به بررسی یکی از این آلاینده ها پرداخته شده است. واکاوی الگوهای پنهان در تغییرپذیری آلاینده در مقیاس های زمانی متفاوت از جمله مباحث کلیدی است که در این مقاله به آن اشاره می شود. در اینجا آلاینده ازن سطحی در شهر تهران به عنوان مورد مطالعاتی انتخاب شد که این انتخاب به دلیل اهمیت بالای این کلان شهر و خطرناک بودن اثرات این گاز سمی است. داده های به کار رفته در این تحقیق شامل ازن سطحی اندازه گیری شده در ۱۵ ایستگاه سنجش زمینی طی سال های ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ است. نتایج نشان می دهد که در هر یک از ایستگاه ها مولفه های طیفی درون روز، روزانه، همدیدی و فصلی سهم متفاوتی را در تغییرپذیری کل ازن سطحی ایفا می کنند. در تمام ایستگاه ها بخش اعظم تغییرپذیری ازن سطحی ناشی از تغییرات مولفه ی طیفی روزانه به دلیل نوسانات تابش خورشیدی است. تغییرات مولفه ی طیفی فصلی دومین سهم مشارکت را در تغییرپذیری این آلاینده ایفا می کند. مولفه های طیفی همدیدی و درون روز میزان مشارکت حداقلی را در این تغییرپذیری دارند، هر چند این دو مولفه می توانند نقش مهمی در برنامه های اجرای کنترل آلودگی هوا داشته باشند.

کلیدواژه ها:

آلاینده های هوا ، تغییرپذیری ، الگوهای پنهان ، ازن سطحی ، مولفه های طیفی