بررسی روند بیابان زایی با استفاده از مدل IMDPA با تاکید بر سه معیار اقلیم، آب و زمین شناسی (مطالعه موردی: دشت دهلران استان ایلام)

    با توجه به گسترش پدیده بیابان زایی، ارائه روش های مدیریتی مناسب، شدت پدیده بیابان زایی و گسترش آن را کاهش می دهد. به همین منظور به نظر می رسد درک درستی از روند بیابان زایی و همچنین عوامل محرک آن برای بررسی یک پروژه تحقیقی ضروری است. هدف اصلی از این مطالعه بررسی روند بیابان زایی به وسیله مدل IMDPA در سه دوره زمانی ۸۳-۷۹، ۸۸-۸۴، ۹۳-۸۹ در دشت دهلران با مساحت ۵۴۳/۵۲ کیلومترمربع می باشد. به همین منظور از سه معیار موثر اقلیم، آب و ژئومورفولوژی و زمین شناسی برای بررسی پدیده بیابان زایی استفاده شد. همچنین هر معیار به وسیله چندین شاخص مورد ارزیابی قرار گرفت نتایج حاصل از روند بیابان زایی در دوره اول ۸۳-۷۹  نشان داد که معیار اقلیم، ژئومورفولوژی و زمین شناسی و آب به ترتیب با متوسط وزنی ۱/۳۸، ۱/۳۰ و ۱/۱۹ معیارهای موثر در این دوره بوده اند. با این تفاوت در دوره دوم از ۸۸-۸۴ معیار های آب، اقلیم و ژئومورفولوژی و زمین شناسی به­ترتیب با متوسط وزنی ۱/۸۰، ۵۰۱و ۱/۳۰ بیشترین تاثیر را برافزایش بیابان زایی داشته اند. در دوره سوم ۹۳-۸۹ نیز معیارهای اقلیم، ژئومورفولوژی و زمین شناسی و آب به ترتیب با متوسط وزنی ۱/۸۸، ۱/۳۰ و ۱/۲۰موثرترین معیارها در منطقه موردمطالعه می باشند. درنهایت عامل شوری به عنوان موثرترین شاخص در روند بیابان زایی در همه دوره های زمانی تشخیص داده شد. بیشترین تاثیر این شاخص در دوره دوم به دلیل استفاده بی رویه کشاورزان از چاه های بهره برداری بوده که منجر به کاهش سطح آب های زیرزمینی و افزایش شوری شده است. به طورکلی در منطقه موردمطالعه شاخص شوری روند افزایشی داشته که می تواند به علت کاهش بارندگی، کاهش سطح آب های زیرزمینی و شرایط زمین شناسی ویژه باشد.

کلیدواژه ها:

Climate ، water ، Dehloran Plain ، Desertification ، Geomorphology-Geology ، Ilam province ، IMDPA model ، آب ، اقلیم ، دشت دهلران ، زمین شناسی ، IMDPA