مطالعه ساختار شیمیایی نمونه شیشه های به دست آمده از محوطه تاریخی سیروان، استان ایلام

محوطه تاریخی سیروان در روستای سراب­کلان شهرستان سیروان، در حوزه شمالی استان ایلام واقع شده و براساس نظر کارشناسان و با توجه به آثار به­دست آمده از آن، متعلق به دوران ساسانی و اوایل اسلامی است. این پژوهش با هدف بررسی و مطالعه ترکیب شیمیایی قطعات شیشه­ای به­دست آمده از مطالعات باستان شناسی جهت تعیین عرصه و حریم این محوطه، بر روی تعداد ۱۰ نمونه مطالعاتی (عمدتا شامل قطعاتی از بدنه ظرف) با استفاده از روش آنالیز فلوئورسانس پرتو ایکس (XRF) انجام شده است. تحلیل و بررسی نتایج آنالیزها نشان می­دهد این آثار از گروه شیشه­های قلیایی (سیلیسی – سودا - آهکی) بوده و با توجه به نسبت مقادیر عناصر قلیایی آنها، از خاکستر گیاهی در ترکیب مواد اولیه جهت تولید این شیشه­ها استفاده شده است. میانگین درصد وزنی سیلیسیم اکسید ۹۷/۶۰ % بوده و با توجه به مقادیر اکسیدهای آلومینیوم و آهن، منابع سیلیسی با خلوص کم در تولید این شیشه­ها به­کار برده شده است. مشاهده پراکندگی نسبی در مقادیر عناصر تشکیل دهنده شبکه شیشه­های مورد مطالعه و به طور کلی عدم مشاهده روابط معنادار بین عناصر، فرضیه تنوع و تفاوت در منابع اولیه، زمان و یا مکان تولید را تقویت می­کند. همچنین مطالعه تطبیقی نمونه­های محوطه تاریخی سیروان با نتایج آنالیز آثار شیشه­ای متعلق به نزدیک­ترین محوطه­های تاریخی به این محوطه (تپه گوریه و گنبد جهانگیر)، بیانگر تفاوت در مقادیر عناصر تشکیل دهنده آنها بوده که می­تواند ناشی از تفاوت مواد اولیه، تکنیک و یا زمان ساخت باشد.

کلیدواژه ها:

Sirvan Historical Site ، Historical Glass ، Soda-Lime Glasses ، Elemental Analysis ، محوطه تاریخی سیروان ، شیشه های تاریخی ، شیشه های سودا – آهکی ، آنالیز عنصری