ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA) محل دفن زباله های شهری ، شهر ارومیه با استفاده از روش ماتریس ارزیابی سریع (RIAM)

سابقه و هدف: با افزایش بی­رویه جمعیت در شهر ها دفع ایمن پسماند یک مشکل اساسی برای این کلان­ شهرها محسوب می شود. مسئله دفن و محل آن در انتهای مسئله دفع پسماند قرار دارد. دفن پسماند معمول ترین روش برای دفع در جوامع شهری کشور ایران و سایر کشورهای جهان محسوب می شود. برای همین ارزیابی اثرات زیست­ محیطی آن برای کاهش اثرات زیست­ محیطی منفی بسیار مهم است. از این رو در این مطالعه اثرات زیست­ محیطی محل دفن زباله ارومیه با روش ریام مورد ارزیابی قرار گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه برای استفاده از این روش ریام برای ارزیابی اثرات زیست­ محیطی اطلاعاتی به صورت میدانی از محل دفن زباله شهرستان ارومیه جمع آوری شد. سپس با استفاده از روش ریام تاثیر فعالیت های مختلف موجود در پروژه مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین عوامل مهم و تاثیرگذار توسط مجموعه ای از کارشناسان حوزه محیط­ زیستی در چهار بخش فیزیکی–شیمیایی، بیولوژیکی–اکولوژیکی، فرهنگی–اجتماعی و اقتصادی–عملیاتی طبقه بندی شده است. به هرکدام از عوامل براساس اهمیت وضعیت و ارزش زمانی امتیازدهی صورت گرفته است. طریقه امتیاز دهی به این صورت است که با ضرب زیر معیارهای مربوط به اهمیت وضعیت، مقدار کلی این معیار مشخص می شود. همچنین برای معیار ارزش موقت، زیرمعیارهای آن با هم جمع می شوند. پس از به دست آمدن این معیارها با ضرب این دو معیار با هم امتیاز محیط زیستی (ES) پروژه محاسبه می شود. نتایج و بحث: براساس مطالعه ای که انجام شد مشاهده شد بیشترین امتیاز منفی در صورت ادامه دفع به این روش برای اجزای بیولوژیکی-اکولوژیکی برابر ۴۰۲- بوده است. همچنین کمترین امتیاز منفی از بین سایر اجزا موجود برای اجزای اقتصادی–عملیاتی برابر با ۱۰۹- به ­دست ­آمده است. تنها امتیاز مثبت مربوط به اجزای اجتماعی–فرهنگی و جز امرار معاش می باشد. همچنین امتیاز حاصل برای اجزای فیزیکی–شیمیایی ۳۵۱- و برای اجزای اجتماعی–فرهنگی ۱۱۴- به ­دست ­آمد. که دلایل این امتیازات منفی عدم توجه درست به حجم زباله تولید شده توسط مردم، نبود سیستم تصفیه شیرابه، عدم وجود پوشش گیاهی منطقه دفن زباله شهری، دفن غیراصولی و غیربهداشتی، فاصله حمل و ... می باشد. عملیات دفع با روش فعلی علاوه بر ایجاد آلودگی زیست ­محیطی، بسیار هزینه بر نیزمی­ باشد. بیشترین مقدار هزینه در این روش صرف حمل و نقل، نیروی انسانی و عملیات خاک برداری و خاک ریزی می شود. علاوه بر این هزینه های مالی، متاسفانه در سال های اخیر از بین رفتن خاک های کشاورزی اطراف محل دفن زباله شهری باعث مهاجرت مردم از روستاهای اطراف این محل نیز شده است. این عمل باعث ایجاد آلودگی زیادی شده و مانع تبدیل و بازیافت پسماند می شود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد اگر عملیات دفع زباله به همین صورت ادامه پیدا کند آسیب های محیط زیستی جبران ناپذیری به زیست بوم منطقه وارد خواهد شد. برای جلوگیری از این خسارات لازم است راهکارهای عملی ارائه شده و در بخش مدیریت تجدید نظری نسبت به ادامه این روش صورت گیرد. همچنین با توجه به نزدیکی اتمام ظرفیت محل دفن پسماند در این منطقه به دلیل پرشدن آن، پیشنهاد می شود در صورت اقدام به ایجاد یک محل جدید برای دفن پسماند حتما مطالعاتی از قبیل زمین شناسی، گیاه شناسی، ژئوتکنیکی و ... صورت پذیرد. همچنین به ­نظر می رسد ایجاد یک کارخانه بازیافت زباله در کاهش حجم زباله  بسیار تاثیر­گذار خواهد بود.

کلیدواژه ها:

ارزیابی ، محل دفن پسماند ، ارومیه ، ماتریس ریام ، محیط زیست