پتروژنز پگماتیت های کرندوم دار خاکو در حاشیه مجموعه گرانیتی الوند و مقایسه آن با کانسارهای مهم یاقوت و سافایر در جهان

کرندوم های آبی رنگ (سافایر) در منطقه خاکو در مجموعه آذرین الوند در پگماتیت های سینیتی یافت می شوند. از دیدگاه سنگ نگاری، زمینه اصلی سنگ از فلدسپار و مقادیر اندکی کوارتز تشکیل شده است که بلورهای کرندوم به رنگ آبی شفاف تا نیمه شفاف به طول ۱ تا ۶ سانتی متر را که با غلافی از میکا با ترکیب مسکویتی تا فنژیتی پوشیده شده است، در بر می گیرد. به نظر می رسد، هسته بلورهای کرندوم در مرحله ماگمایی در تعادل با میکا+ آلومینوسیلیکات+ فلدسپار± پرتیت متبلور شده است و در مرحله متاسوماتیک بعدی، بلورهای کرندوم از واکنش پلاژیوکلاز و میکا رشد یافته اند. ترکیب شیمیایی کانی های اصلی در سنگ های پگماتیتی بیانگر منشا ماگمایی این سنگ هاست که طی فرایند تفریق تشکیل شده اند. در ادامه، چرخه متاسوماتیکی با کاهش محتوای سیلیس یا سیلیس زدایی و افزایش نسبت Al/Si شرایط زمین شیمیایی برای تشکیل بلورهای کرندوم جدید و رشد مجدد کرندوم های اولیه مهیا شده است. این فرایندها که طی چرخه های پساماگمایی در توده های گرانیتی ایجاد می شود، به فرایندهای پلوماسیتی معروف است. طبقه بندی های انجام شده در پگماتیت ها، بر اساس فراوانی عناصر کمیاب و محتوی فسفر در بلورهای فلدسپار بیانگر بارور بودن این سنگ ها از عناصر کمیاب است. این پگماتیت ها در گروه غنی از لیتیم و بریلیم قرار گرفته است. همچنین مقایسه ترکیب شیمیایی بلورهای کرندوم با ذخایر معروف کرندوم در سایر نقاط جهان نشان می دهد، این سنگ ها همانندی ویژه ای با ذخایر کرندوم ماگمایی در ارتباط با توده های نفوذی سینتی دارد. به علاوه، این سنگ ها ترکیب مشابه با ذخایر ماگمایی ایجاد شده با فرایندهای متاسوماتیکی نشان می دهد. 

کلیدواژه ها:

پگماتیت ، کرندوم ، فلدسپار ، سافایر ، خاکو ، الوند