تعیین مقدار عناصر نقره، سرب و روی در برخی گونه های گیاهی بومی رشد یافته در منطقه معدن طلای زرشوران، شمال غرب ایران

زمینه و هدف: فناوری گیاه پالایی از جمله روش ­های پالایش سازگار با محیط زیست است که می­ تواند در حذف فلزات سنگین نقش مهمی ایفا نماید. در این پژوهش که در سال ۱۴۰۰ به انجام رسید؛ توانایی ۲۰ گونه­ گیاهی در پالایش عناصر نقره، سرب و روی از خاک معدن زرشوران ارزیابی گردید.  روش بررسی: پس از انتخاب ۲۰ ایستگاه نمونه برداری، عملیات نمونه ­گیری از خاک و گیاهان انجام شد. پس از آماده سازی نمونه­ ها، مقدار عناصر مورد مطالعه با بهره­ گیری از روش طیف­ سنجی جرمی پلاسمای جفت شده القائی (ICP-MS) تعیین شدند. سطوح آلودگی فلزات در خاک با استفاده از فاکتور غنی شدگی (EF) ارزیابی شد. همچنین ضرایب غنی شدگی عناصر در ریشه (ECR) و اندام هوایی (ECS)، فاکتور انتقال (TF) و نیز شاخص انباشت فلزات در گیاهان (MAI) محاسبه گردید.  یافته ها: آلودگی بالایی برای عناصر Ag، Pb و Zn در خاک منطقه مورد مطالعه تعیین گردید. دو گونه­ ­گیاهیAstragalus rostratus وPrangos ferulacea دارای ECS و TF بالاتر از یک برای عنصر نقره بودند. همچنین تنهاEryngium billaridieri و Scrozonera latifolia دارای ۱ECS/ECR > و ۱TF< برای هر سه عنصر بودند. بیشترین میزان MAI در ریشه و اندام هوایی به ترتیب با مقادیر ۲۹/۷و ۱۶/۲ به گیاه E. billardieri تعلق داشت. نتیجه ­گیری:گیاهان A. rostratus و P. ferulacea دارای قابلیت استخراج عنصر نقره از خاک بودند. همچنین تنها دو گونه E. billaridieri و S. latifolia قابلیت تثبیت هر سه عنصر را داشتند. با استناد به مقادیرMAI، گیاه E. billardieri از بیشترین توانایی در انباشت زیستی عناصر نقره، سرب و روی برخوردار بود.      

کلیدواژه ها:

Bioaccumulation ، Phytoremediation ، Phytostablization ، Phytoextraction ، Zarshouran deposit ، انباشت زیستی ، گیاه پالایی ، تثبیت گیاهی ، استخراج گیاهی ، کانسار زرشوران