اثر شرایط آب خاک، لجن فاضلاب، کود مرغی و کودهای شیمیایی بر ویژگی های رشد و کارایی مصرف آب گیاه برنج در یک خاک آهکی

برنج یکی از مهم­ترین گیاهان زراعی در ایران است که نیاز به آب فراوان داشته و عمدتا در شرایط غرقاب کشت می­شود. برای افزایش کارایی مصرف آب و عملکرد برنج، کاهش آلودگی محیط زیست با کودهای شیمیایی و افزایش مواد آلی خاک­های شالیزاری استفاده از کودهای آلی توصیه می­شود. این پژوهش برای بررسی اثر شرایط آب خاک، لجن فاضلاب، کود مرغی و کودهای شیمیایی بر ویژگی­های رشد و کارایی مصرف آب گیاه برنج (Oryza sativa L.) رقم علی کاظمی در یک خاک آهکی لوم رسی در شرایط گلخانه­ای انجام شد. آزمایش به­صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی شامل شرایط آب خاک در سه سطح (غرقاب دایم، غرقاب متناوب و اشباع متناوب) و منبع و مقدار کودهای آلی و شیمیایی در ۱۰ سطح (شاهد، ۱۰۰% کودهای شیمیایی (۵/۴۵۶ میلی­گرم اوره، ۴/۶۶ میلی­گرم Ca(H۲PO۴)۲.H۲Oو۰/۲۲ میلی­گرم ZnSO۴.۷H۲O بر کیلوگرم خاک)، ۶ گرم لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک با و بدون ۵۰% کودهای شیمیایی، ۲۰ گرم لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک با و بدون ۵۰% کودهای شیمیایی، ۳ گرم کود مرغی بر کیلوگرم خاک با و بدون ۵۰% کودهای شیمیایی، ۶ گرم کود مرغی بر کیلوگرم خاک با و بدون ۵۰% کودهای شیمیایی) و با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تعداد پنجه در بوته، تعداد برگ در بوته، شاخص سطح برگ و وزن خشک بخش هوایی و ریشه در غرقاب دایم و غرقاب متناوب بیشتر از اشباع دایم بود. اثر شرایط آب خاک بر کارایی مصرف آب گیاه برنج معنی­دار نبود. مصرف کودهای آلی و شیمیایی باعث افزایش پارامترهای فوق و کارایی مصرف آب نسبت به شاهد گردید. با افزایش سطح لجن فاضلاب تعداد پنجه و برگ در بوته، ارتفاع ساقه، وزن خشک بخش هوایی و ریشه، نسبت وزن خشک بخش هوایی به ریشه، شاخص کلروفیل برگ­ها، شاخص سطح برگ و کارایی مصرف آب افزایش یافتند ولی با افزایش سطح کود مرغی از ۳ به ۶ گرم بر کیلوگرم خاک صفات گیاهی مذکور کاهش یافتند. به­طور کلی، تیمار غرقاب متناوب با مصرف ۲۰ گرم لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک برای دستیابی به رشد مطلوب گیاه برنج و افزایش کارایی مصرف آب در شرایط گلخانه­ای توصیه می­گردد.

کلیدواژه ها:

برنج ، شرایط آب خاک ، کارایی مصرف آب ، کود مرغی ، لجن فاضلاب