مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت میان آب شوشتر با تاکید بر نیاز آبی محصولات کشاورزی با استفاده از مدل سازی آب زیرزمینی

دشت میان آب شوشتر یکی از دشت های مهم استان خوزستان است که عمده مصارف آبی آن در بخش کشاورزی می باشد. با توجه به لزوم بازنگری در مصارف منابع آب در حوزه کشاورزی در این تحقیق جهت مدیریت منابع و مصارف، ابتدا نیاز آبی محصولات کشاورزی با استفاده از روش پنمن مانیث فائو محاسبه گردید سپس به منظور اطلاع از بیلان آبی و میزان آب مصرفی، مدل عددی منطقه برای سال آبی ۹۵-۹۶ با خطای RMSE ۹۴/۰ متر در حالت ناپایدار تهیه شد. پس از واسنجی مدل در شرایط ناپایدار، جهت اطمینان از مدل ساخته شده آبخوان دشت میان آب شوشتر نتایج واسنجی مدل برای مدت ۶ ماه، از مهر ۱۳۹۶ الی اسفند ۱۳۹۶ با خطای RMSE ۹۵/۰ مورد صحت سنجی قرار گرفت. طبق محاسبات، مقدار واقعی آب موردنیاز جهت کشت محصولات برابر با ۸۹/۲۷۸ میلیون مترمکعب در سال می باشد. بر اساس نتایج مدل مجموعا ۰۷/۴۲۷ میلیون مترمکعب آب از طریق شبکه آبیاری و چاه های بهره برداری در بخش کشاورزی منطقه استفاده می گردد. لذا مقدار ۱۸/۱۴۸ میلیون مترمکعب آب به صورت مازاد مصرف می شود. جهت مدیریت آب مازاد مصرفی سه سناریو موردبررسی قرار گرفت که شامل انتقال تمامی آب مازاد به اراضی جنوبی از طریق توسعه شبکه آبیاری، کاهش پمپاژ چاه ها و مدیریت تلفیقی منابع آب سطحی و زیرزمینی می باشند. اعمال سناریوهای مذکور در مدل نشان داد که سناریوی اول باعث افت سطح ایستابی در قسمت شمالی آبخوان و بالاآمدگی سطح ایستابی در جنوب منطقه می گردد. اعمال سناریوی دوم باعث بالاآمدگی شدید سطح ایستابی در شمال دشت خواهد گردید. در سناریوی سوم با کاهش ۳۵ درصدی پمپاژ معادل ۳۳ میلیون مترمکعب آب و انتقال ۶۰ میلیون مترمکعب آب از شبکه به اراضی جنوبی، مقدار زیادی از آب مازاد بر نیاز مصرفی مدیریت گردید. بنابراین با توجه به وضعیت هیدرودینامیک آبخوان و نتایج مدل، سناریوی سوم جهت مدیریت آب مازاد مصرفی در منطقه مطلوب تر می باشد.

کلیدواژه ها:

نیاز آبی ، مدل سازی آب زیرزمینی ، مدیریت منابع آب ، نرم افزار نت وات