بررسی عملکرد اقتصادی دولت سامانی در حوزه علم و دانش

یکی از دوره های شکوهمند تمدن اسلامی، دوره امارت سامانیان بود. سامانیان نسبت به ترویج دانش اهتمام داشتند و با حمایت مالی از دانش و دانشوران، سبب گسترش حوزه­های دانش می­شدند. هدف این تحقیق، پاسخ به این پرسش است که دولت سامانی چگونه با سیاست های اقتصادی خود در حوزه دانش تاثیر می­گذاشت؟ پژوهشگران با انتخاب چارچوب نظری؛ « دولت یکی از مولفه های تاثیرگذار در حوزه دانش است و میتواند بنا به نیاز و اقتضائات خود، دانش را تولید یا گسترش و رشد آن را متوقف کند» و بر اساس منابع موجود کتابخانه ای با روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به پرسش فوق است. دستاورد پژوهش حاضر این است که: سامانیان با حمایت مالی از عالمان - در قالب معافیت دانشمندان از خراج، اعطای صله و قرار دادن موقوفات برای طلاب- در پیشرفت دانش های نقلی، گام های اساسی برداشته بودند. دیوان حسبه سامانی در گسترش فقه سیاسی و فقه معاملات موثر بود. دولت سامانی با ایجاد یا توسعه جوامع، رباط ها و کتابخانه­ها، به صورت عمده به گسترش دانش های نقلی و سپس دانش های عقلی کمک موثر می­کرد. دانش های حساب و ریاضیات، نجوم و هیئت و جغرافیا، به سبب کارکرد اقتصادی که داشتند، توسط دولت سامانی حمایت شده و توسعه یافتهبودند. مدارس حنفی و شافعی با حمایت مالی دولت سامانی اداره می شد و در نتیجه، فقه حنفی و شافعی پیروان زیادی در قلمرو سامانیان داشتند. دانش های نقلی و دینی به جهت مشروعیت بخشی به دولت، بیشتر مورد توجه بوده و به این سبب، توسعه و گسترش یافته بودند.

کلیدواژه ها:

دولت سامانی ، اقتصاد ، دانش ، قدرت ، عالمان