سیر تجلی کثرت در وحدت در هنر و معماری ایرانی -اسلامی

مفهوم وحدت را می توان در معنای توحید جستجو کرد، این مفهوم مانند توحید، نخست یک عمل ذهنی است . در معماری وحدت هرگز صفت یا ویژگی فضایی و کالبدی آنها نمی باشد؛ بلکه صفتی است که بر کل سامانه چیره می شود. یعنی وحدت همواره صفت کل است نه جز. در میان تمامی هنرها، معماری ، جامع ترین هنر شناخته شده است . معماری اسلامی نمایش دهنده ی گوناگونی ابزار و تعدد حالت رسیدن به وحدت است . احداث بنا در معماری اسلامی براساس تفکر توحیدی اسلام پایه ریزی شده است و از اصول واحدی پیروی می کند. اثر هنرمند مسلمان دارای ویژگی هایی است که او را از تعلقات دنیوی جداکرده و او را برای عروج آماده می کند؛ این عروج به وسیله وحدت امکانپذیر است . نمایش وحدت در کثرت به روشنی در مراسم حج مسلمانان قابل مشاهده است ، هر انسان به عنوان جزء در طواف کعبه به حرکت در می آید و بخشی از کل می شود. همه رو به سوی یک قبله واحد نماز می خوانند و این مسئله نمایش دهنده وحدت است . آنچه در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است ، تجلی کثرت در نمایش وحدت است که در هنر اسلامی به خصوص معماری دارای اهمیت است . جمع آوری اطلاعات در این تحقیق به روش کتابخانه ای و روش تحقیق توصیفی می باشد. نتایج حاصل نشاندهنده عوامل متعددی است که در معماری اسلامی و خصوصا مساجد نمایش دهنده وحدت و توحید می باشد؛ عواملی از جمله رعایت تقارن، تناسب ، توازن، تعادل، توافق ، تطابق ، تشابه ، تجانس ، تناظر و تساوی . پس مساجد با وجود کثرت، واحدند و با وجود وحدت کثیر می باشند.

کلیدواژه ها:

کثرت ، وحدت ، معماری ایرانی - اسلامی ، مساجد