بررسی افت منابع آب زیرزمینی در حوزه تالاب میقان اراک

در چند دهه اخیر در پی بهره برداری از آب های زیرزمینی به ویژه در مناطقی که منابع آب سطحی محدود بوده و سهم منابع آب زیرزمینی در تامین نیازها بسیار بالا است، روند کاهش حجم مخزن آبخوان ها فزونی یافته است. افزایش مصرف آب که با تغییر اقلیم، گرمایش جهانی و خشک سالی های پی درپی همراه شده، مسئله تامین آب را بسیار پیچیده تر نموده است. حوزه آبخیز میقان (دشت اراک)، در­برگیرنده تالاب میقان، یکی از مهم ترین دشت هایی است که بخش قابل توجهی از آب شرب شهر اراک و بسیاری از چاه های کشاورزی از آن تامین می شود. برای بررسی بحران احتمالی آب شرب منطقه، افت سطح آب چاه های کشاورزی، خطر فرونشست زمین در سطح سفره بر اثر افت سطح ایستابی و پیشروی آب شور به سفره های آب شیرین در حوضه موردمطالعه، در شبکه سنجش آب های زیرزمینی، ارقام قرائت شده عمق سطح آب و ارتفاع مطلق سطح آب در ۴۶ حلقه چاه مشاهده ای در دوره آماری ۱۳۶۴-۱۳۸۴ و ۱۳۸۴-۱۳۹۸ جمع آوری شد. برای هر سال یک نقشه هم پتانسیل (ایزوپیز) متوسط ترسیم و سپس با کسر مقادیر حداکثر و حداقل در هر چاه، مقدار افت در هر سال مشخص شد که از این داده ها برای ترسیم نقشه های هم افت سالیانه استفاده شد. با توجه به تجزیه وتحلیل داده های بارندگی و ارتفاع مطلق سطح آب زیرزمینی دشت اراک، نتایج نشان می دهد که عواملی مانند کاهش منابع آب سطحی (خشک سالی) و بهره برداری شدید و غیراصولی از منابع آب زیرزمینی تاثیر بیشتری نسبت به تغییرات میزان بارندگی بر نوسانات سطح ایستابی داشته است. همچنین مقایسه دو دوره آماری نشان می دهد که در دوره دوم، طبقاتافت به طور چشمگیری افزایش یافته، به نحوی که در غرب، جنوب غرب، شمال و شمال شرق حوضه شاهد افزایش افت سطح ایستابی آب زیرزمینی تا ۷۰ متر هستیم.

کلیدواژه ها:

افت سطح ایستابی ، آب زیرزمینی ، خشک سالی ، دشت اراک ، تالاب میقان