کاربرد مدل جمعی تعمیم یافته و درخت طبقه بندی و رگرسیون در برآورد پراکنش رویشگاه بالقوه گونه های مرتعی (مطالعه موردی: مراتع خضری دشت بیاض، خراسان جنوبی)

مدل­های پراکنش گونه­ها با کمی­کردن ارتباط بین پراکنش گونه­ها و متغیرهای محیطی تاثیرگذار، اساس تصمیمات آگاهانه در مدیریت پوشش گیاهی هستند. هدف این پژوهش ارزیابی کارایی روش­های جمعی­ تعمیم یافته (GAM) و درخت طبقه­بندی و رگرسیون (CART) در برآورد پراکنش رویشگاه بالقوه و شناخت نیازهای بوم­شناختی گونه­های گیاهی در مراتع خضری دشت بیاض خراسان جنوبی بود. با توجه به شرایط منطقه و بازدید میدانی، نمونه­برداری از پوشش گیاهی به­روش تصادفی- سیستماتیک در سطحی حدود ۱۴۵۰۰ هکتار انجام شد. ۱۸ متغیر محیطی شامل خصوصیات زمین، شاخص تراکم پوشش گیاهی (NDVI) و شاخص شوری به­عنوان تخمین­گر برای تهیه نقشه­های متغیرهای پیشگو مورد استفاده قرار گرفت. پس از انجام مدل­سازی پیش­بینی پراکنش رویشگاه با استفاده از روش CART و GAM در نرم افزار R ۳.۵.۲، ارزیابی دقت مدل­ها نیز با استفاده از آماره سطح زیرمنحنی (AUC) انجام شد. بعد از تعیین حد آستانه به روش TSS، نقشه پیوسته مطلوبیت به نقشه حضور/عدم حضور تبدیل و میزان تطابق نقشه­ها با شاخص کاپا محاسبه شد. بر اساس نتایج حاصل از مدلهای مورد استفاده، متغیرهای سطح پایه شبکه کانال­ها، فاصله عمودی به شبکه کانال، عمق دره، شاخص خیسی و موقعیت نسبی شیب در مطلوبیت رویشگاه برای استقرار گونه­ها تاثیرگذار هستند. در مجموع، روش GAM در برآورد دامنه پراکنش رویشگاه همه گونه­های مورد بررسی از دقت بالاتری برخوردار است ( ). بر اساس نقشه­های حاصل از مدل GAM، بیشترین و کمترین وسعت رویشگاه بالقوه به گونه­های S. rigida و T. serotina اختصاص دارد. بنابراین روشGAM  می­تواند در شناخت دقیق از نیازهای بوم­شناختی گونه­های گیاهی و در نتیجه حدود پراکنش آنها در مقیاس محلی مفید باشد. در نتیجه پیشنهاد می­شود این روش به­عنوان بخشی از یک سیستم پشتیبان مدیریتی در حفاظت و احیای پوشش گیاهی در مراتع خضری دشت بیاض مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مرتع ، رویشگاه بالقوه ، GAM ، CART ، مراتع خضری