اثرات آتش سوزی بر پویایی پوشش گیاهی در مراتع نیمه استپی (مطالعه موردی: مراتع بویین و میاندشت استان اصفهان)

یکی از عوامل مهم در تعیین ساختار و ترکیب جوامع گیاهی به ویژه در مراتع خشک و نیمه خشک، آتش سوزی می باشد. این مطالعه با هدف بررسی اثر آتش سوزی بر پویایی پوشش گیاهی در مراتع نیمه استپی زاگرس مرکزی انجام شد. نمونه برداری پوشش گیاهی به روش تصادفی طبقه بندی شده و در ۶ سایت حریق شامل آتش سوزی یکساله و ۵ ساله انجام شد. در هر سایت مرتعی، تعداد ۲۰ پلات ۴ متر مربعی مستقر شد که ۱۰ پلات در منطقه حریق و ۱۰ پلات در منطقه شاهد اجرا شد. گونه های موجود در داخل هر پلات و درصد تاج پوشش هر یک از این گونه ها به طور دقیق ثبت گردید. جهت مقایسه هر کدام از متغیرهای مربوط به پوشش گیاهی از تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون توکی استفاده شد. نتایج نشان داد که آتش سوزی باعث کاهش پوشش گیاهی، لاشبرگ و افزایش معنی دار سطح خاک لخت در منطقه گردید. ترکیب گونه ای پوشش گیاهی با گذشت یک دوره ۵ ساله از آتش سوزی به منطقه شاهد (نسوخته) نزدیک شد. آتش سوزی باعث کاهش درصد سهم شکل رویشی بوته ای و افزایش سهم اشکال رویشی گراس چندساله، گراس یکساله و پهن برگ یکساله در منطقه شد. در اثر آتش سوزی، سهم شکل زیستی کامفیت افزایش، و شکل های زیستی همی کریپتوفیت ها، تروفیت ها و ژئوفیت ها کاهش یافت. همچنین آتش سوزی باعث افزایش سهم گونه های با خوشخوراکی زیاد و متوسط (کلاس I و II) و کاهش سهم گیاهان کلاس III گردید. بر اساس نتایج این مطالعه می توان نتیجه گیری نمود که آتش سوزی باعث کاهش لاشبرگ و افزایش خاک لخت شده و در پی آن فرسایش خاک تشدید یافته و این نکته در مدیریت مرتع باید مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

زاگرس مرکزی ، اشکال زیستی ، اشکال رویشی ، خوش خوراکی ، لاشبرگ ، آتش سوزی مراتع