مدل سازی اقلیمی رخداد بیابان زایی در حوضه کویر حاج علی قلی

بیابان زایی تغییر در خصوصیات خاک، پوشش گیاهی و اقلیم یک منطقه است که منجر به اتلاف فعالیت های پایدار و اساسی تداوم حیات اکوسیستم می شود. این پدیده بر مناطق خشک سراسر جهان اثرات سوء داشته و یکی از علل عمده فشار بر جوامع زیستی است. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد تا با استفاده از روش تلفیقی مدل های آماری و تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی، رخداد بیابان زایی حوضه کویر حاج علی قلی را براساس شاخص های اقلیمی نظیر دما، بارش، تبخیر و تعرق پتانسیل، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی، وضعیت اقلیمی، خشکسالی و حداکثر سرعت باد غالب؛ مدل سازی و پهنه بندی نماید. جهت مدل سازی از روش آنالیز رگرسیون چند متغیره گام به گام بهره گیری، و مقدار ضریب تبیین به عنوان دامنه تاثیر شاخص ها در فرایند بیابان زایی در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از رابطه سنجی، حداکثر ارتباط معنی دار رخداد بیابان زایی با پهنه اقلیمی خشک با ضریب تبیین ۹۹۹/۰ و خطای برآورد ۰۳۳/۰ را نشان می دهد. سایر نتایج شامل مدل اقلیمی بیابان زایی و نقشه پهنه بندی منطقه از پهنه بیابان زایی خیلی شدید تا پهنه فاقد بیابان زایی است، بطوریکه پهنه بیابان زایی خیلی شدید وسعتی معادل ۷۵/۶۷۹ کیلومترمربع از تخریب اراضی فعلی را به خود اختصاص داده و امکان افزایش تا ۱۱/۵۶۶۸ کیلومتر مربع را دارد. پهنه بیابان زایی شدید نیز که ۲۲/۵ کیلومتر مربع از وسعت تخریب اراضی فعلی را دربرگرفته است، می تواند تا ۸۶/۹۳۳ کیلومتر مربع توسعه یابد. نتایج حاصل از اعتبارسنجی مدل اقلیمی و نقشه پهنه بندی، روند نزولی شاخص ارزیابی دقت را از پهنه خیلی شدید به پهنه فاقد بیایان زایی نشان داده و بیانگر دقت لازم مدل مزبور می باشد.

کلیدواژه ها:

بیابان زایی ، مدل سازی ، شاخص های اقلیمی ، کویر حاج علی قلی