شیمی پیروکسن در سنگ های مافیک بیرونی کمپلکس ماهیرود: تاییدی بر ماگماتیسم جزایر قوسی کرتاسه در شرق ایران

کمپلکس آتشفشانی- نفوذی ماهیرود در حاشیه شمال شرقی رشته کوه­های شرق ایران واقع گردیده است. مطالعات همزمان سنگ­­شناسی و ساختاری انجام شده بر روی محصولات ماگمایی کرتاسه و رسوبات پالئوژن پوشاننده کمپلکس ماهیرود که در لبه غربی بلوک افغان جایگزین شده­اند حاکی از تاریخچه تکتونو-ماگمایی پیچیده آن دارد. این پژوهش به بررسی خصوصیات شیمی کانی پیروکسن در سنگ­های آتشفشانی و رگه­ای کرتاسه منطقه ماهیرود پرداخته و از نتایج حاصله در جهت تقویت شواهد زمین­شناسی قبلی مبنی بر ماهیت جزایر قوسی این کمپلکس استفاده می­کند. سنگ­های آتشفشانی کمپلکس ماهیرود مجموعه­ای شامل گدازه­های بالشی، دیاباز آندزی بازالت، آندزیت، داسیت و توف است که استوک­های تونالیتی کرتاسه زیرین در آنها نفوذ نموده است. براساس آنالیزهای شیمی کانی، کلینوپیروکسن در سنگ­های دیابازی و در آندزی­بازالتی عمدتا از نوع دیوپسید-اوژیت و اوژیت می­باشد. فراوانی پایین عناصر گروه HFSE در این پیروکسن­ها خصوصا  Tiاز مشخصات معمول این کانی­هاست. نتایج بدست آمده از مطالعه شیمی کلینوپیروکسن ها در هماهنگی با نتایج پیشین ژئوشیمیایی و تکتونیکی از منطقه حاکی از این است که سنگ­های آتشفشانی ماهیرود، از یک ماگمای کالک آلکالن تا تولئیتی در محیط تکتونیکی جزایر قوسی (IAT) و بالای منطقه فرورانش (SSZ) تشکیل شده­اند. فرورانش اقیانوسی- اقیانوسی در این بخش از اقیانوس نئوتتیس و وجود جزایر قوسی بالغ ماهیرود در ادامه شمال غربی کمربند چاگای-راسکوه پاکستان، گنجاندن یک واحد تکتونیکی جزایر قوسی را در مدل­های تکوین زمین ساختی شرق ایران ضروری می­سازد.

کلیدواژه ها:

جزایر قوسی ، زمیندرز سیستان ، شرق ایران ، کلینوپیروکسن ، گروه چشمه استاد