بررسی عوامل همبسته با مهاجرت سالمندان در ایران

مقدمه: هنگامی که بحث از مهاجرت به میان می آید، مهاجرت افراد جوان به ذهن خطور می کند و مهاجرت سالمندان نادیده گرفته می­شود. در حالیکه، امروزه مهاجرت بعد از دوران بازنشستگی پدیده­ایی مهم و درحال افزایش است. دلایل، بسترها و مقاصد مهاجرتی سالمندان با جوانان متفاوت است. جوانان معمولا به مقاصد شهری و فاصله های دورتر با فرصت­های شغلی بیشتر مهاجرت می کنند، در حالی­که سالمندان اغلب مناطق نزدیک تر و روستایی، با آب و هوای مناسب­تر، را برای مهاجرت انتخاب می کنند. هدف این مقاله بررسی مهاجرت سالمندان در ایران، الگوها و تفاوت­های آن در میان زیرگروه­های مختلف اجتماعی- جمعیتی در دوره ۱۳۹۰-۱۳۹۵ است. روش کار: این مقاله، با استفاده از تحلیل ثانویه داده­های سطح فردی سرشماری ۱۳۹۵ به بررسی مهاجرت سالمندان و همبسته­های اجتماعی- جمعیتی آن در دوره زمانی ۹۵-۱۳۹۰ می پردازد. نمونه مورد بررسی شامل ۱۴۰۱۵۹ نفر از افراد ۵۵ سال به بالا در ۳۱ استان کشور اعم از شهری و روستایی است. در تحلیل داده ها از رگرسیون لجستیک دووجهی در محیط نرم افزار SPSS۲۶ استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد احتمال مهاجرت مردان سالمند ۱۳ درصد بیشتر از زنان سالمند است. رابطه سن و مهاجرت برای مردان سالمند U شکل بدست آمد، بدین معنی که احتمال مهاجرت در سنین بلافاصله بعد از بازنشستگی بالاست، سپس به­تدریج با افزایش سن رو به کاهش می رود و در نهایت در سنین بالای ۸۵ سال مجددا افزایش می­یابد.  سالمندان بازنشسته بیشتر از سایر گروه­های فعالیتی احتمال مهاجرت داشتند. همچنین احتمال مهاجرت در بین سالمندان بدون همسر ۳۶ درصد بیشتر از سالمندان دارای همسر است. بعلاوه، با افزایش سطح تحصیلات، احتمال مهاجرت سالمندان افزایش می­یابد. احتمال مهاجرت سالمندان با تحصیلات دانشگاهی ۲٫۳ برابر سالمندان بی­سواد بوده است.  نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از سرشماری ۹۵-۱۳۹۰ در ایران، انتظار می­رود با افزایش سطح تحصیلات سالمندان و تغییرات در ترتیبات زندگی، مهاجرت سالمندان در آینده افزایش یابد. از اینرو، توجه به مهاجرت سالمندان و پیشران­های آن در سیاست­گذاری اجتماعی ضروری است.

کلیدواژه ها:

: Internal migration ، Retirement ، Social support ، Living arrangement ، Elderly ، Iran. ، مهاجرت داخلی ، بازنشستگی ، حمایت اجتماعی ، ترتیبات زندگی ، سالمندی ، ایران.