تاثیر درجات مختلف آبگریزی خاک حاصل از افزودن کود گاوی بر ویژگیهای پایداری خاک و فراهمی آب

آبگریزی خاک پدیده ی مهم فیزیکی است. در شرایط آبگریزی زیر-بحرانی، پژوهش های زیادی پیامدهای مثبت آبگریزی را گزارش کرده اند. به نظر می رسد وجود آبگریزی خاک در یک دامنه مشخص (آبگریزی بهینه) نه تنها عامل ایجاد پیامدهای مخرب در خاک نبوده بلکه عاملی مثبت در بهبود کیفیت فیزیکی خاک نیز می باشد. در این پژوهش روی دو خاک لوم رسی و لوم شنی (در استان کرمان؛ در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹)، پیش تیمار ماده آلی (به عنوان عامل آبگریزی) در سطوح ۰، ۱، ۳، ۵، ۸ و ۱۰ درصد وزنی کود گاوی اعمال گردید. پس از دوره انکوباسیون سه ماهه و چرخه تر و خشک شدن خاک ها، آبگریزی خاک با استفاده از روش WDPT، RI و β محاسبه شد. سپس ۲۱ ویژگی کیفیت خاک (فراهمی آب و پایداری ساختمان خاک) در نمونه ها اندازه گیری و با استفاده از PCA، نشانگرهای MDS انتخاب شد. با رسم نمودار داده های نشانگرهای MDS و آبگریزی، آبگریزی بهینه که معادل ۹۵/۰ مقادیر پیش بینی شده با معادله ی برازش یافته بر این داده ها است، محاسبه گردید. با توجه به اثر معنی داری کود گاوی بر شاخص های آبگریزی و همچنین همبستگی معنی دار RI با بیشتر ویژگی های فراهمی آب و ساختمان خاک؛ RI جهت تعیین آبگریزی بهینه انتخاب گردید. با بررسی نتایج نمودار تغییرات RI و ۱۱ نشانگر MDS، مشخص گردید که نشانگرهای DC، TS و Ql با افزایش آبگریزی ابتدا روند کاهشی و سپس افزایشی داشته و بقیه نشانگرها ابتدا روند افزایشی و سپس کاهشی داشتند. دامنه ی بهینه آبگریزی (۰.۹۵LL-۰.۹۵UL)، زمانی که نشانگرهای ساختمان خاک مورد بررسی قرار می گیرند در دامنه وسیع تر (۸۶/۴-۴۰/۴) و در مواجهه با نشانگرهایی که تنها تحت تاثیر فراهمی آب هستند در دامنه محدودتری (۲۸/۴-۷۲/۳) تعریف می گردند. در نهایت در شرایط بدون محدودیت، حد پایینی ۷۲/۳ و حد بالایی ۲۸/۴ برای آبگریزی بهینه در نظر گرفته شد.

کلیدواژه ها:

Intrinsic sorptivity ، Optimum water repellency ، organic matter ، Soil quality indices