ارزیابی عملکرد زهکش زیرزمینی در رشد گیاه لوبیا محلی (Phaseolus vulgaris L. ) در کشت دوم اراضی شالیزاری ) مقیاس مدل فیزیکی)

برای رفع وضعیت ماندابی قسمت وسیعی از شالیزارهای شمال ایران و تامین شرایط کشت در فصل های پاییز و زمستان، احداث سامانه های زهکشی زیرزمینی ضروری است. عمق و فاصله مناسب زهکش ها در سامانه زهکشی زیرزمینی، باعث به حداقل رساندن اثر منفی تخلیه زه آب ها به محیط زیست می شود. این پژوهش به منظور بررسی عملکرد کیفی و کمی زهکش زیرزمینی در مقیاس مدل فیزیکی در سال ۱۳۹۶ در دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. پس از آماده سازی مدل فیزیکی و پر کردن مخزن با خاک شالیزاری و ایجاد لایه سخت در عمق ۱۵ سانتی متری خاک، کشت گیاه لوبیا محلی (پاچ باقلا) انجام شد. در زمان وقوع بارندگی از زه آب و عصاره خاک نمونه برداری شده و پارامترهای هدایت الکتریکی، اسیدیته و غلظت عناصر سدیم، کلسیم، منیزیم، نیترات و ارتوفسفات اندازه گیری شد. دبی خروجی زهکش و بار آبی با پیزومترهای نصب شده در مخزن در زمان قبل و بعد از وقوع باران قرائت شد. در طول اجرای آزمایش، روند تغییرات هدایت الکتریکی زه آب به میزان ۶۰ درصد کاهشی و نسبت جذب سدیم (SAR) با توجه به مقدار بارش و جذب کلسیم و منیزیم خاک نوسانی بود. حداکثر مقدار نیترات زه آب ۹/۴۶ میلی گرم بر لیتر در ابتدای دوره رشد گیاه مشاهده شد که فراتر از حد مجاز تخلیه زه آب به محیط زیست بوده و اهمیت مدیریت کود را نشان می دهد. غلظت نیترات در خاک تحت تاثیر فاصله از زهکش قرار گرفت در حالی که غلظت ارتوفسفات تحت تاثیر فاصله از زهکش نبود. میانگین مقادیر بار آبی (۱۷-۷ سانتی متر) با توجه به عمق توسعه ریشه گیاه، کارآمدی عملکرد زهکش در خروج زه آب و عدم مشکل آبگرفتگی ریشه گیاه در طول دوره رشد را نشان داد.

کلیدواژه ها:

بار آبی ، شوری ، عمق ریشه ، نیترات