بررسی تطبیقی کیفیت زندگی شهری خانواده های ساکن در سکونتگاه های غیررسمی و رسمی شهرمشهد

کیفیت زندگی شهری یک حوزه ی اصلی در مطالعات شهری در کشورهای مختلف تلقی می شود و توجه به ابعاد چندگانه ی اجتماعی، محیطی و اقتصادی آن به دلیل نقشی که به عنوان یک مولفه کلیدی در مدیریت و برنامه ریزی شهری و بطور کلی تعیین میزان قابل زیست بودن شهرها ایفا می کند فزونی یافته است. کیفیت زندگی شهری خدمات شهری مناسب و در دسترس برای همگان در چارچوب توسعه پایدار است.سکونتگاه­های غیر رسمی حاشیه شهرها مناطقی هستند که آهنگ تحولات کالبدی و رونق اقتصادی و اجتماعی آنها با سایر نقاط شهری مطابقت ندارد و سطح کیفی زندگی در آنها به علل گوناگون در سطح نازلی قرار دارد. این سکونتگاه­ها عموما فاقد زیرساخت های اولیه مناسب برای زندگی شهری اند و ساکنان این مناطق در مقایسه با بخش رسمی شهرکیفیت زندگی مطلوب و رضایت بخشی ندارند. هدف تحقیق بررسی مقایسه ای کیفیت زندگی ادراک شده در خانواده های ساکن در سکونتگاههای غیررسمی با ساکنان محدودههای رسمی شهرمشهد است که با اتکا به نظریه« لی» در چهار بعد اقتصادی، اجتماعی،زیست محیطی و کالبدی به عنوان پایه های توسعه پایدار شهری مورد بررسی قرار گرفت. تحقیق در سطح توصیف و به روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته ای که روایی و پایایی آن بدست آمده بود، انجام شد. داده ها از نمونه ای به حجم۶۳۰ نفر از سرپرستان خانواده درمناطق دوازده گانه شهرمشهدکه به شیوه خوشهای انتخاب شده بودند،به صورت حضوری جمع آوری شد.یافته­ها نشان می دهد میانگین کل شاخص«کیفیت زندگی» برابر با ۲.۹۰ در بازه یک تا چهار است اما تفاوت هایی بین دو گروه مورد بررسی وجود دارد.با توجه به میزان میانگین به دست آمده، ساکنان سکونتگاه­های رسمی(میانگین ۳)، در مقایسه با ساکنان سکونتگاه­های غیررسمی(میانگین ۲.۷۴) از وضعیت عمومی زندگی خود رضایت بیشتری داشته و در نتیجه ارزیابی مثبت تری از کیفیت زندگی شان در ابعاد سه گانه مورد مطالعه(اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی) دارند. مقایسه شاخص کلی بعد اجتماعی(وضعیت همبستگی اجتماعی،احساس تعلق مکانی،مشارکت غیررسمی در محله،احساس بهزیستی خانوادگی،احساس امنیت در محله)حاکی از یکسان بودن ارزیابی هر دو گروه پاسخگویان است و تنها در مولفه مشارکت غیررسمی، ساکنان محدوده های غیررسمی ارزیابی مثبت تری از کیفیت زندگی خود داشتند. نتایج حاکی ازوجود رابطه میان درجه توسعه یافتگی مناطق شهری با رضایت افراد از کیفیت زندگی شان دارد.

کلیدواژه ها:

کیفیت زندگی ، خانواده ، سکونتگاه رسمی و غیررسمی ، مشهد