اثر کم آبیاری بر کیفیت ظاهری، پاسخ های فیزیولوژیک و کارآیی مصرف آب آلاله آسیایی ( .Ranunculus asiaticus L)

سابقه و هدف: کمبود آب یکی از مهمترین تنشهای محیطی است که بر فرآیندهای فیزیولوژیکی و رشد گیاه تاثیر منفی میگذارد. کمآبیاری از راهکارهای مهم مدیریت در آبیاری است زیرا از طریق مواجهه گیاهان با سطوح مشخصی از تنش آبی، در مصرف آب صرفه جویی می شود. هدف از مطالعه حاضر شناسایی پاسخ های فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی آلاله به سطوح مختلف کم آبیاری بود.مواد و روش‎ها: آزمایش به صورت گلخانه ای در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. گیاهان با چهار رژیم آبیاری مواجهه شدند. (۱) شاهد (۱۰۰ درصد ظرفیت گلدان) با آبیاری کامل، که در آن محتوای آب خاک در ۱۰۰ درصد ظرفیت گلدان در طول دوره رشد گیاه حفظ شد، (۲) کم‎آبیاری ملایم (۷۵ درصد ظرفیت گلدان)، که در آن محتوای آب خاک در ۷۵ درصد ظرفیت گلدان حفظ شد، (۳) کمآبیاری متوسط (۵۰ درصد ظرفیت گلدان)، که در آن محتوای آب خاک در ۵۰ درصد ظرفیت گلدان باقی ماند و (۴) کم آبیاری شدید (۲۵ درصد ظرفیت گلدان)، که در آن محتوای آب خاک در ۲۵ درصد از ظرفیت گلدان حفظ شد. در این پژوهش، شاخص های رشدی (ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد غنچه، گل و گلبرگ، طول دمبرگ، وزن تر و خشک شاخساره و اندام زیرزمینی)، ویژگی های فیزیولوژیکی (محتوای نسبی آب برگ و نشت یونی)، شاخص های فتوسنتزی (شدت تعرق، دمای برگ، میزان دی اکسید کربن درون سلولی و محیط)، کارآیی مصرف آب و درجه تحمل به تنش کم آبیاری گل آلاله مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته‎ها: نتایج نشان داد که تنش شدید کم‎آبیاری موجب کاهش ارتفاع گیاه (۵/۳۴ درصد)، تعداد برگ (۵۷ درصد)، طول دمبرگ (۴۷ درصد)، تعداد غنچه گل (۲۳۳ درصد)، قطر گل (۲۳ درصد)، تعداد گلبرگ (۱۷ درصد)، وزن‎تر و خشک اندام هوایی (۵۹ درصد و ۵۳ درصد)، وزن‎تر و خشک اندام زیرزمینی (۶۹ درصد و ۷۷ درصد) نسبت به سطح بدون تنش شد. این علائم نشان‎دهنده اثرات سوء کم‎آبیاری بر گیاه بود. در نتیجه این موضوع، بیشترین میزان دمای برگ (۹۰/۳۱ درجه سلیسیوس)، غلظت CO۲ محیط (۰۵/۴۷۹ میکرومول بر مترمربع بر ثانیه) و غلظت CO۲ درون سلولی (۷۴/۴۷۹ میکرومول بر مترمربع بر ثانیه) از سطح تنش شدید ۲۵ درصد ظرفیت گلدان به دست آمد. گیاهانی که در معرض آبیاری کامل و تنش ملایم کم آبیاری (۷۵ درصد ظرفیت گلدان) قرار گرفتند جوانه گل بیشتری نسبت به تنش آبی متوسط و شدید داشتند. یافته های آزمایش نشان داد که کم آبیاری ملایم اندکی باعث کاهش ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد گلبرگ و زیست توده گیاه نسبت به شرایط آبیاری کامل می شود. براساس نتایج، بیشترین شدت تعرق (۸۸/۰ میکرومول بر مترمربع بر ثانیه) در تنش متوسط ۵۰ درصد ظرفیت گلدان مشاهده شد. علاوه بر این، گیاهانی که در معرض کمبود آب آبیاری قرار گرفتند، محتوای نسبی آب (RWC) کمتری نسبت به گیاهان کاملا آبیاری شده داشتند. کم آبیاری شدید (۲۵ درصد ظرفیت گلدان) و متوسط (۵۰ درصد ظرفیت گلدان) باعث افزایش قابل توجهی در نشت الکترولیت شد. مشخص شد که کارآیی مصرف آب با افزایش سطح تنش آبی کاهش یافت. به طوری که در شرایط آبیاری کامل کارآیی مصرف آب بیشتر (۵/۳۷ درصد) از شرایط کم آبیاری متوسط و شدید بود. علاوه بر این، با اجرای کم آبیاری، اعمال تنش شدید ۲۵ درصد ظرفیت گلدان موجب ذخیره آب آبیاری به میزان ۷۸/۴۵ درصد شد. نتیجهگیری : به طور کلی نتایج نشان داد که گل آلاله حساس به تنش شدید کمآبیاری است و نسبت به تنش ملایم کم آبیاری، نیمه متحمل است. تنش ملایم کم آبیاری (۷۵ درصد ظرفیت گلدان) ، اما نه متوسط یا شدید، میتواند برای کاهش مصرف آب اعمال شود و همچنان عملکرد اکوفیزیولوژیکی و کیفیت زینتی گل آلاله حفظ شود.

کلیدواژه ها:

آلاله ، پاسخ های مورفولوژیک گیاه ، تعرق ، غلظت CO۲ درون سلولی ، کم‎آبیاری ملایم