مفهوم انسان گرایی در اشعار پروین اعتصامی

انسانگرایی (Humanism) یا اومانیم به طور عام نظامی فلسفی یا اخلاقی است که بر مبنای آزادی و انسانمداری به وجود آمده باشد ویژگی این مکتب که در قرن چهاردهم میلادی در اروپا شکل گرفت مخالفت با سلطه فکر مذهبی رایج در قرون وسطی بود . در قرن بیستم این اصطلاح به فلسفه هایی که انسان را مدار و معیار همه ارزشها به شمار می آورد، اطلاق شده است . و در معنای اصطلاحی خود، مکتبی استکه هدف آن تحکیم و تقویت و ترویج رابطه ی دوسویه ی انس ان و طبیعت و همچنین انسان و هم نوعانش است(زندگی مسالمت آمیز انسانها در جامعه). این انسان گرایی در اسلام،از انسان مداری محض خارج شده و خدامدار شده است. بر این مبنا در دین و فرهنگ اسلامی، انسان خود بی استمداد از هدایت الهی در رسیدن به کمال ناتوان است و سعادت او در زیر سایه خداوند و در پرتو وحی معنی پیدا می کند. میراث ادبی ما، کم و بیش با طرح مضامین اخلاقی همراه بوده است؛ این جلوه در روزگار معاصر در اشعار پروین اعتصامی بازتاب آشکارتری داشته است . پروین، شاعر مردم و اجتماع است و انسان و مسائل خاص او دغدغه ی اصلی اوست. حضور مفاهیم برج ستهای چون: همدردی، شفقت، عدالت و ظلم ستیزی و ... وی را به عنوان شاعری انسان گرا معرفی کرده است . نگاه او به انسان، منحصر به انسان و طبیعت نیست، بلکه انسان در نگاه او در پرتو «وحی» معنی پیدا می کند. خدا در رآس و انسان و مردم دو ضلع دیگر مثلث، انسانگرایی پروین را تشکیل می دهد. مقاله حاضر با رویکردی جامعه شناسانه، مفهوم انسانگرایی را در جهان غرب و اسلام کاویده، آنگاه نگاه پروین را به مفهوم انسانگرایی از خلال اشعار او نمایانده است.تبیین عناصر انسان گرایانه ماهیت اصلی این مقاله بوده که در روند پژوهش به این امر منتهی می گردد که انسان گرایی پروین در حوزه ی جغرافیایی خاصی محدود نبوده و تابع مسلکی خاص نیست و شامل انسان های خاص در برهه ای از زمان یا محدوده ای از مکان نیست بلکه مفهوم انسان در جهان بینی او معنایی گسترده تر از این است که بتوان آن را تحدید کرد.

کلیدواژه ها:

انسانگرایی ، اسلام ، انسان ، جامعه ، پروین اعتصامی