تغییرات ریخت شناسی هندسی برگ راش شرقی در گرادیان ارتفاع از سطح دریا

سابقه و هدف: یکی از قدیمی ترین روش های طبقه بندی و شناسایی گونه های مختلف گیاهی، استفاده از صفات ریخت شناسی است، از میان مشخصه های ریخت شناسی، برگ ها به دلیل فتوسنتز و کربن گیری دارای اهمیت بسیاری هستند. تحلیل های ریخت سنجی معمولا به دو روش سنتی و هندسی انجام می گیرد. تاکنون مطالعات بررسی تغییرات مورفولوژیکی گیاهان در ایران به روش سنتی بوده است و استفاده از ریخت سنجی هندسی برای گونه های جانوری استفاده شده است. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات ریخت شناسی هندسی برگ راش شرقی در ارتفاعات مختلف و مقایسه نتایج آن با تغییرات ریخت شناسی سنتی می باشد.مواد و روش: در این تحقیق از جمعیت طبیعی راش شرقی در چهار ایستگاه ارتفاعی نمونه برداری شد. در مطالعه ریخت شناسی سنتی، ۴۰ درخت و در ریخت شناسی هندسی ۱۰ درخت در هر ارتفاع انتخاب، و از هر جهت تاج درخت ۱ برگ انتخاب گردید. در مطالعه سنتی صفات ریخت شناسی شامل طول پهنک، عرض پهنک، مساحت پهنک ، محیط پهنک ، ضریب شکل برگ و نسبت طول به عرض با دستگاه اندازه گیری Leaf Area Meter اندازه گیری گردید. در مطالعه هندسی نیز، نمونه برگ های جمع آوری شده خشک و سپس به صورت دیجیتالی با اسکنر به شکل تصویر ذخیره شد. و از ۸ صفت مورفولوژیکی برگ که بصورت لندمارک بر روی تصاویر اسکن شده قرار گرفتند برای ارزیابی تغییرات ریخت شناسی هندسی برگ راش شرقی در ارتفاعات مختلف استفاده گردید، تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون تجزیه واریانس چندطرفه و آزمون دانکن انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که ارتفاع یکی از عوامل مهم شکل گیری ریخت شناسی برگ در راش شرقی است. درختانی که در ارتفاعات رشد می کنند، عموما دارای برگ های کوچک تر هستند که نشان دهنده ی سازش راش شرقی با شرایط محیطی در هر طبقه ارتفاعی می باشد. صفات ابتدای دمبرگ، انتهای دمبرگ، آخرین رگبرگ سمت چپ، بیشترین پهنای برگ از سمت چپ، بیشترین پهنای برگ از سمت راست در ریخت شناسی هندسی و صفات محیط و مساحت در ریخت شناسی سنتی موثرترین صفات در تفکیک جمعیت ها معرفی شدند.نتیجه گیری: در این مطالعه مشخص شد جمعیت های ارتفاعات مختلف در هر دو روش ریخت شناسی هندسی و سنتی از هم تفکیک شدند و نشان داده شد که دو روش سنتی و هندسی تقریبا بطور کامل بین نمونه ها یکسان عمل نمی کند. گروه بندی بیشتر جمعیت ها در ریخت شناسی هندسی نشان دهنده ی کارایی و دقت بیشتر این روش در تفکیک جمعیت ها است. با استفاده از این روش مدرن، اطلاعات هندسی در مورد تفاوت های ریختی را می توان در تصاویر و نمودارهای مختلف نمایش داد، در نتیجه تفاوت ها در جمعیت ها برجسته شده و قابلیت تفسیر نتایج افزایش می یابد. تعیین موثرترین صفات در تفکیک جمعیت ها نیز نشان دهنده ی قابلیت روش هندسی در تعریف صفات متفاوت تر و با جزییات بیشتر است.

کلیدواژه ها:

تفکیک جمعیت ، تحلیل ریخت شناسی ، صفات موثر