تاثیر بستر کربناتی در شکل گیری کانسارهای سرب و روی شمال غرب شهمیرزاد، البرز مرکزی، ایران

کانسارهای سرب و روی گونه­ی دره­ی می­سی­سی پی شمال سمنان را می­توان به دو مجموعه "ارم" در شمال غرب شهمیرزاد و "شهمیرزاد" در جنوب و شرق شهمیرزاد تفکیک کرد. سنگ میزبان این کانسارها از واحدهای کربناتی کرتاسه است و گسلش در کنترل کانه­زایی درونزاد در هر دو نقش اساسی دارد. شواهد سنی، کانی­شناسی و ساختاری بیانگر خاستگاه مشترک هر دو مجموعه کانه­سازی است ولی با این حال تفاوت­های زیادی در بستر کربناتی این دو مجموعه­ی کانه­زایی دیده می­شود. بررسی­های سنگ­شناختی نشان می­دهد که سنگ میزبان کانسارهای ارم در رخساره­های عمیق دریایی ته­نشین شده که نفوذ­پذیری بسیار کمی دارند و دولومیتی شدن در این دنباله دیده نمی­شود. در حالی­که سنگ میزبان کانسارهای شهمیرزاد رخساره­های کم عمق را که نفوذ­پذیری بالایی دارند نشان می­دهند و دولومیتی شدن گسترده­ای در این دنباله صورت گرفته است. نبود رخساره­های نفوذپذیر و دولومیت در بستر کربناتی کانسار­های شمال غرب شهمیرزاد از چرخش و حرکت شاره­های کانه­زای درون میزبان کربناتی جلوگیری کرده است که این مسئله با مقادیر پایین سرب (کمتر از ppm ۵) و روی (کمتر از ppm۲۰) در سنگ میزبان همخوانی دارد. احتمالا این نفوذ­ناپذیری از ایجاد فرآیند برونزادی در مجموعه­ی کانسار­های شمال غرب شهمیرزاد نیز جلوگیری کرده است. تعیین ترکیب ایزوتوپی کربن و اکسیژن بستر کربناتی نیز تا حدودی نقش کانی­سازی درونزاد در ایجاد تغییرات ژئوشیمیایی و عدم تاثیر شاره­های دیاژنتیکی بر سنگ میزبان را نشان می دهد. وجود رخساره­های کم عمق، نفوذ­پذیری و نیز دولومیتی شدن سنگ میزبان کانسارهای جنوب و شرق شهمیرزاد سبب شد تا شاره­ها امکان حرکت و چرخش درون بستر کربناتی را داشته باشند را پیدا کنند و این چرخش عاملی برای افزایش سرب (با میانگین ppm ۱۳۲) و روی (با میانگین ppm ۹۸) در بستر کربناتی و نیز شکل­گیری گستره­ی کانه­های برونزاد در این ناحیه شده است. این کار پژوهشی نشان می­دهد که کانی سازی درونزاد سرب و روی در مجموعه ارم در اثر فرآیندهای دیرزاد و بدون تاثیر از بستر کربناتی شکل گرفته و کنترل کننده­های ساختاری نقش بنیادی در تمرکز کانی­سازی داشته است.

کلیدواژه ها:

Pb-Zn deposits ، sedimentary facieses ، permeability ، fluid circulation ، dolomitization ، کانسار سرب و روی ، رخساره ی ته نشستی ، نفوذ پذیری ، چرخش شاره ها ، دولومیتی شدن