ارزیابی رابطه صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک در ژنوتیپ های گندم نان با استفاده از تجزیه علیت

گندم به عنوان یک غله بسیار مهم، قدیمی و پرمصرف در جهان شناخته شده است که به عنوان غذای بسیاری از مردم در سطح جهان مورد استفاده قرار می گیرد. تنش خشکی از مهمترین عواملی هست که رشد و نمو گیاهان را در نواحی خشک و نیمه خشک محدود می کند. خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی است که به شدت بر امنیت غذایی در سراسر جهان تاثیر می گذارد. جهت بررسی موثرترین صفات و نیز عوامل پنهانی دخالت کننده در ایجاد تنوع بین ژنوتیپ های گندم نان، تعداد ۲۰۰ ژنوتیپ گندم نان با چهار شاهد (بهار، کراس البرز، سرداری و لاین DN-۱۱) به صورت آگمنت بدون تکرار در دو شرایط تنش و آبیاری نرمال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب مورد مطالعه قرار گرفتند. ژنوتیپ های مورد بررسی برای اکثر صفات تنوع مطلوبی نشان دادند. براساس ضرایب تجزیه علیت در شرایط تنش صفت روز تا ساقه دهی بزرگترین اثر مستقیم و منفی (۳۶۹/۰-) و وزن هزار دانه بزرگترین اثر مستقیم و مثبت (۲۶۴/۰) را بر عملکرد دانه داشتند و در شرایط غیرتنش وزن هزار دانه دارای بیشترین اثر مستقیم (۴۳۴/۰) با عملکرد دانه است. به این معنی است که اگر وزن هزار دانه اثر آن برروی عملکرد مثبت است, یعنی با افزایش وزن هزار دانه عملکرد هم افزایش می یابد. می توان از این صفات بعنوان معیار انتخاب در برنامه های به نژادی گندم و تولید ارقام پر محصول استفاده نمود. که در نهایت وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع و همچنین تعداد دانه در سنبله مهم ترین اجزای موثر بر عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش و غیرتنش محسوب می شوند. به این ترتیب توصیه می گردد که در برنامه های به نژادی به منظور بالا بردن عملکرد دانه، صفات وزن هزار دانه و تعداد سنبله در متر مربع مورد تاکید بیشتر قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

گندم ، خشکی ، تجزیه علیت ، عملکرد