درگزی ۹۳، رقم جدید خربزه برای کشت در مناطق گرم و معتدل

خربزه درگزی یکی از جمعیت های مهم استان خراسان رضوی است که کیفیت بالایی از نظر میزان قند(۱۵ تا ۱۷ درصد مواد جامد محلول) و خوش طعمی دارد. رنگ پوست میوه خربزه درگزی روشن و سفید مایل به زرد و دارای خطوط سبز رنگ می باشد. از نظر شکل حالت کشیده دارد و به همین دلیل بازارپسندی خوبی داشته و نسبت به سایر ارقام متقاضیان بیشتری دارد. در اولین مرحله آزمایش صفات مختلف و سازگاری جمعیت های خربزه استان درمناطق مختلف در سال های ۱۳۷۷ الی ۱۳۸۰ به مدت چهار سال در شهرستان های مشهد، تربت جام و بیرجند مورد ارزیابی قرار گرفت. جمعیت خربزه درگزی در بین جمعیت های مورد مقایسه دارای برخی از صفات بسیار مطلوب مانند درصد قند بالا (بریکس)، کیفیت مطلوب و طعم خاص، شکل مناسب میوه و مقاومت نسبی به مهم ترین آفت خربزه یعنی مگس خربزه بود. در مرحله بعد پروژه جهت بهبود صفات زراعی درجمعیت بومی خربزه درگزی از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ به مدت پنج سال در شهرستان های مشهد و گناباد اجرا گردید.روش اصلاحی مورد استفاده روش گزینش بوته به ردیف بود.مزرعه به روش گاردنر شبکه بندی شد.با رسیدن میوه ها در سال اول۱۰ درصد بوته های مطلوب از هر کرت انتخاب گردیدند. میوه های انتخابی جداگانه بذرگیری و شماره گذاری شدند. در سال دوم نیمی از بذر هر کدام از شماره ها در انبار نگهداری و نیمی دیگر در یک ردیف به طول ۲۰ متر کشت گردیدند تا علاوه بر بررسی صفات، با یکدیگر نیز مورد مقایسه قرار گیرند. پس از انتخاب شماره های برتر در پایان سال دوم ، بذرآنها از انبار خارج و مخلوط گردید تا در سال بعد کشت شود. در سال سوم بذر آنها کشت شد و با توجه به اینکه جمعیت به دست آمده از خلوص یکنواختی خوبی برخوردار نبوند، یک دوره ۳ ساله دیگرکار اصلاحی همانند دور اول تکرار شد. درپایان سال پنجم جمعیت اصلاح شده با جمعیت اولیه با استفاده از آزمون t مقایسه شد.در پایان دو دوره گزینش، جمعیت اصلاح شده از درصد بالای صفات مطلوب برخوردار بود. نتایج حاصله نشان داد که برنامه اصلاحی باعث بهبود بسیاری از صفات کمی و کیفی جمعیت اولیه خربزه درگزی شده است. جمعیت پیشرفته دارای یکنواختی، عملکرد و درصد قند بالا می باشد. تعداد میوه در بوته و متوسط وزن میوه نسبت به جمعیت اولیه بیشتر است.جمعیت بدست آمده از این مرحله به عنوان جمعیت اصلاح شده که یکنواختی و برتری آن در رابطه با صفات فوق مشخص بود، تکثیر و هسته بذری مادری آن تهیه گردید.در مرحله آخر از برنامه اصلاحی و در سال ۱۳۹۱، طی مدت دو سال پروژه تحقیقی - ترویجی بررسی و مقایسه جمعیت اصلاح شده درگزی با جمعیت درگزی بومی (شاهد) در دو منطقه گناباد و تربت جام اجرا گردید. نتایج نشان داد که جمعیت پیشرفته خربزه درگزی با عملکرد ۱۹ تن در هکتار قابل رقابت با جمعیت بومی بوده و نسبت به آن ۵/۸ تن افزایش عملکرد داشت.

کلیدواژه ها:

انتخاب توده ای ، توده بومی و گیاه در ردیف