بررسی تنوع ژنتیکی و مکان یابی QTLهای کنترل کننده صفات مرتبط با جوانه زنی بذر و استقرار گیاهچه گندم

به منظور بررسی تنوع و مکان­یابی QTLهای کنترل کننده صفات مورفولوژیکی و رویشی بذر گندم، ۱۴۸ اینبرد لاین نوترکیب  همراه با دو والد  Rojo Yecora و No. ۴۹، آزمایشی در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی در سال ۱۳۹۵ اجرا شد. صفات درصد جوانه ­زنی نهایی، سرعت جوانه­ زنی، طول ریش ه­چه وساق ­چه، وزن خشک ریشه­ چه و ساقه­ چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر مورد اندازه­گیری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپ­های مورد مطالعه از نظر کلیه صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود داشت. در شرایط نرمال رطوبتی بالاترین مقدار وراثت­پذیری خصوصی به صفات طول ساقه­ چه، وزن ساقه ­چه، شاخص بنیه بذر و درصد جوانه زنی نهایی اختصاص داشت، همچنین بالاترین مقدار وراثت پذیری خصوصی در شرایط تنش کم آبی به صفت طول ریشه چه اختصاص داشت. تجزیهQTL  به روش نقشه ­یابی فاصله ای مرکب (CIM) برای هر صفت در هر محیط و میانگین دو محیط انجام گردید. در شرایط نرمال در مجموع ۱۶عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTL­ها از ۱۱/۵ تا ۲۱/۶ درصد متغییر بود؛ بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب متعلق به وزن خشک ساقه چه و وزن خشک ریشه چه بود. در شرایط تنش رطوبتی در مجموع ۲۰ عدد QTL شناسایی گردید. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTL­ها از ۱۱/۹ تا ۲۴/۷ درصد متغییر بود که به ترتیب صفات وزن خشک ریشه چه و طول ساقه چه اختصاص داشت. برای صفات مورد مطالعه در میانگین دو محیط ۱۴عدد QTL­ شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTL­ها از ۱۱/۴۱ تا ۲۳/۲ درصد متغییر بود که به ترتیب صفات وزن خشک ریشه­چه و وزن خشک ساقه چه اختصاص داشت. LOD در دامنه ۳/۱۲ تا ۷/۲۵ قرار داشت.  در دو شرایط محیطی مختلف و میانگین آنها، QTL شناسایی شده بر روی کروموزوم شماره ۴B و حد فاصل دو مارکر Wms۱۲۱-Sukkula.۱۳۰۰ کنترل کننده صفات وزن خشک ساقه چه و شاخص بنیه بذر و QTL قرار گرفته بر روی کرموزوم ۲D حد فاصل دو مارکر Gwm۳۴۹-Wmc۴۴۵ کنترل کننده صفت شاخص بنیه بذر، در کلیه شرایط پایداری کامل داشتند که می­توان از آنها  برای گزینش به کمک نشانگر (MAS) استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

اینبرد لاین نوترکیب ، QTL ، شاخص های گیاهچه ای ، گندم