درخت گاه شماری زربین (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis) به منظور تعیین رویش قطری سالانه و معرفی مسنترین پایه ها در رویشگاه هیرکانی

رویش یک ساله درختان در مناطق معتدله با تشکیل حلقه های رشد همراه است که از شرایط بوم شناختی رویشگاه و نیز ویژگی های ژنتیکی و فیزیولوژیکی درختان تاثیر می پذیرد. این رابطه ها در درخت گاه شماری بررسی می شوند. زربین (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis)، تنها سرو بومی ایران و یک عنصر مدیترانه ای باارزش است که در برخی از رویشگاه های جنگلی هیرکانی می روید. در پژوهش پیش رو به منظور تعیین دقیق مقدار رویش قطری زربین، رابطه آن با ویژگی های بوم شناختی و نیز شناخت مسن ترین پایه های این گونه در جنگل های هیرکانی (استان های گیلان، مازندران و گلستان)، ۹۲ درخت مسن انتخاب شد. نمونه برداری با استفاده از مته سال سنج با لوله ای به طور ۵۰ سانتی متر انجام شد. ابتدا، پهنای حلقه های رویشی با دقت یک صدم میلی ‍ ‍‍‍ متر توسط استریومیکروسکوپ و میز Lintab ۶ اندازه گیری شدند. سپس، ثبت و تطابق زمانی توسط نرم افزار تحلیل سری های زمانی TSAP-Win به طور خودکار انجام شد. پس از تاریخ گذاری تطبیقی و رفع هرگونه خطای اندازه گیری، متوسط پهنای حلقه های رویشی همه نمونه ها محاسبه شد و میانگین رویش قطری درختان زربین به دست آمد. ارتباط بین پهنای حلقه های رشد و تفاوت رویش درختان با استفاده از نرم افزار R ارزیابی شد. براساس نتایج به دست آمده، مسن ترین زربین شناسایی شده مربوط به درختی در «ویایه» در شهرستان رودبار با سن ۱۵۱۹ سال بود. میانگین رویش قطری سالانه زربین در رویشگاه های هیرکانی ۹۵/۰ میلی متر برآورد شد. تغییرات مقدار رویش این گونه در نمونه های مربوط به استان مازندران طی ۴۵۰ سال گذشته نسبت به دو استان دیگر، شیب ملایم تری داشته اند. این نتایج نشان دهنده شرایط اقلیمی و رویشگاهی همگن با دامنه تغییرات کم در جنگل های حسن آباد واقع در استان مازندران است که در بخشی از محدوده زیست اقلیمی نزدیک به شرایط مدیترانه ای گسترده شده اند.

کلیدواژه ها:

جنگل های هیرکانی ، حلقه رویشی ، رویش قطری سالانه ، سن درخت