بازشناسی تاثیر اندیشه عرفانی (شیعی) در پدیداری الگوی مرکزگرای مرجع باغ ایرانی در معماری باغ های ایران

از دیرباز تصویر کیهان­شناختی رایج در تفکر ایرانیان تصویری است که فضا را به­واسطه چهار رود به چهار قسمت با محورهای عمود برهم تقسیم­می­کند و از آن به­عنوان الگوی مرجع باغ ایرانی نام می­برند. ازآنجاکه زبان عرفانی، زبان تمثیل (رمزی) در هنر اسلامی و از جمله معماری است و هندسه دستمایه همه معماران برای پیوند عالم ماده به معنا است لذا معمار اسلامی می­کوشد با زبان تمثیل، توحید را با هندسه مرکزگرا در باغ ایرانی متجلی­سازد، زیرا در هستی­شناسی عرفانی ساحت عالم، مرکزی دارد که محمل حضور حقیقت است خصوصا در دوره صفویه که دوره امتزاج تفکر شیعی با اندیشه عرفانی بوده­است. هدف از این پژوهش بازشناسی تاثیر اندیشه عرفانی (شیعی) در پدیداری الگوی مرکزگرای مرجع باغ ایرانی در معماری باغ­های ایران است. روش پژوهش تفسیری تاریخی است لذا جهت­گیری بعضی از فرضیات مطرح­شده تبیینی-روایتی است که تفسیر آن­ها برپایه­ تحلیل محتوایی متون تاریخی توام با استدلال منطقی انجام­شده­است و همچنین با توجه به شالوده نظری پژوهش که مبتنی­بر منظومه حکمت اسلامی است از روش ترکیبی استفاده­شد که متشکل از تحلیل محتوای کیفی و استدلال استنباطی است. در خاتمه یافته­های پژوهش نشان­می­دهد اوج تفکر عرفانی شیعی در نظام یکپارچه حکومتی صفویه، بستر اندیشه تمثیلی مرکزگرا را در ساخت باغ ایرانی به­صورت هندسه­ای با دو محور متقاطع عمود برهم حول کوشک میانی را فراهم­کرد تا همخوان با الگوی مرکزگرای مرجع باغ ایرانی باشد.

کلیدواژه ها:

اندیشه عرفانی (شیعی) ، الگوی مرکزگرای مرجع ، معماری باغ ایرانی