نیاز آبی و تابع تولید اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh) در شرایط اقلیمی خشک

اکالیپتوس (Dehnh Eucalyptus camaldulensis) در ایران سطحی وسیع و در شرایط اقلیمی مختلف کاشت شده است. باوجود کشت گسترده آن در کشور، تحقیقات مدونی درباره نیاز آبی آن صورت نگرفته است. هدف از اجرای این تحقیق، تعیین مقدار تبخیر- تعرق (Et) سالانه، تابع تولید (PF) و کارایی مصرف آب (WUE) در گونه ذکر شده، تحت شرایط لایسیمتری و رژیم های مختلف آبیاری بوده است. آزمایش در ایستگاه تحقیقات بیابان زدایی شهید صدوقی یزد با درختان سه ساله ای که در لایسیمترهای زهکش دار با قطر ۱۲۰ سانتی متر و عمق ۱۶۰ سانتی متر کشت شده بودند، آغاز شد. تیمارهای اعمال شده در سه تکرار و در قالب طرح کاملا تصادفی شامل ۱۰۰ درصد (آبیاری به اندازه کافی)، ۷۰ درصد (تنش متوسط) و ۴۰درصد (تنش شدید) ظرفیت زراعی بودند. نتایج به دست آمده نشان داد که مقدار تبخیر- تعرق گیاه به طور کامل به موجودی آب در خاک وابسته است، به گونه ای که در صورت وجود رطوبت کافی در خاک (در حد ظرفیت زراعی)، می تواند ضریب گیاهی خود را تا ۷/۱ افزایش می دهد. مجموع ماده خشک (ساقه، برگ و ریشه) نیز با افزایش مقدار رطوبت خاک یا دسترسی گیاه به آب بیشتر افزایش یافت. با افزایش مقدار رطوبت خاک، مقدار تبخیر- تعرق افزایش یافت و موجب بهبود تابع تولید گیاه شد. تنش خشکی موجب بهبود کارایی مصرف آب (گرم ماده خشک بر کیلوگرم آب تعرق یافته) شد، به گونه ای که تیمارهای ۷۰ درصد و ۴۰ درصد ظرفیت زراعی با تیمار ۱۰۰ درصد ظرفیت زراعی اختلاف معنی داری (P <۰.۰۵) نشان دادند، هرچند افزایش تنش خشکی از ۷۰ درصد به ۴۰ درصد ظرفیت زراعی بر کارایی مصرف آب تاثیر معنی داری نداشت. بیشترین کارایی مصرف آب مربوط به تیمار ۴۰ درصد ظرفیت زراعی با مقدار ۵/۲ گرم ماده خشک بر کیلوگرم آب مصرف شده در تعرق بود.

کلیدواژه ها:

اکالیپتوس (Dehnh Eucalyptus camaldulensis) ، تبخیر- تعرق ، تابع تولید ، کارایی مصرف آب ، تنش خشکی