ارزیابی لاین های گندم امیدبخش اقلیم معتدل کشور از نظر واکنش نسبت به بیماری زنگ سیاه

زنگ سیاه گندم ناشی از قارچ Puccinia graminis f. sp. tritici، در گذشته مهم ­ترین بیماری گندم بوده و در حال حاضر تهدیدی بالقوه برای تولید این محصول است. تحقیق حاضر جهت تعیین واکنش ۳۸ لاین امیدبخش برنامه به­ نژادی اقلیم معتدل کشور مشتمل بر ۲۰ لاین به دست آمده از این برنامه در سال ۱۳۹۴ (ERWYT-M-۹۴) و ۱۸ لاین سال ۱۳۹۵ (ERWYT-M-۹۵) در مراحل گیاهچه و گیاه کامل اجرا گردید. بررسی مقاومت گیاهچه ­ای در برابر سه نژاد شایع منطقه کلاردشت (مازندران) و یک نژاد Ug۹۹ از منطقه شاوور (خوزستان) در شرایط گلخانه و بررسی مقاومت گیاه کامل طی دو سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ و ۹۶-۱۳۹۵ برای مواد دسته اول و دو سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ و ۹۷-۱۳۹۶ برای مواد دسته دوم در کلاردشت انجام شد. نتایج نشان داد که لاین­ های آزمایشی در هر دو مرحله گیاهچه و گیاه کامل واکنش­ های متفاوتی در برابر بیماری دارند. در مرحله گیاهچه، لاین­ های با تیپ آلودگی پایین (مقاومت)، بیش از همه در برابر جدایه ۹۴-۱۵ (نژاد PTRTF) و بعد از آن به­ ترتیب در برابر جدایه­ های ۹۴-۳۲ (نژاد TTTTF)، ۹۵-۳۱ (نژاد TKTTF) و ۹۵-۲ (نژاد TTKTK) مشاهده شدند. از نظر مقاومت گیاه کامل، بیشتر لاین­ های آزمایشی در مقایسه با شاهد حساس دارای میزان بیماری کمتری بودند و از بین آنها چهار لاین به شماره­ های M-۹۴-۲، M-۹۴-۵، M-۹۴-۱۵ و M-۹۴-۱۶ از لاین ­های سال ۱۳۹۴ و سه لاین M-۹۵-۲، M-۹۵-۹ و M-۹۵-۱۵ از لاین ­های سال ۱۳۹۵ در مقایسه با سایر لاین­ های آزمایشی حساسیت کمتری داشتند. علت این امر می ­تواند وجود ژن­ های مقاومت گیاه کامل در این لاین­ ها باشد.

کلیدواژه ها:

مقاومت گیاهچه ای ، مقاومت گیاه کامل ، Puccinia graminis f. sp. tritici ، Ug۹۹ ، حساسیت