مطالعه مقدماتی رشد و توسعه مجاری مولد رزین در نهالهای یکساله گیاه پسته وحشی Pistacia atlantica subsp. mutica

صمغ و رزین طبیعی یکی از نیازهای نخستین صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، دارویی، آرایشی، رنگ و غیره است که از گونه های مختلف گیاهی مانند سوزنی برگان، مرکبات، نارون، سنجد، زردآلو و پسته جنگلی یا بنه تهیه می شود. یکی از مشکلات اصلی این است که استخراج این مواد را باید از درختان میانسال تا مسن تهیه کرد. یکی از روشهای استخراج صمغ و رزین  (در عصاره مجاری رزینی بنه، هم صمغ و هم رزین وجود دارد که برای سهولت، فقط مجاری رزینی در متن آمده است). شکافتن پوست و در مواردی بخش کوچکی از چوب جوان تنه و یا شاخه های جوان این درختان است.  راه دیگر تولید صمغ و رزین حاصل از نیش حشرات و یا صدمه پوستی برخی قارچها است که باعث می شود تا گیاه برای مقابله با این عوارض از خود واکنش نشان دهد که حاصل این واکنش تراوش صمغ است.  البته در مورد دوم معمولا زمانی اتفاق می افتد که گیاه خیلی مسن و یا ضعیف شده باشد.  به هر حال تراوش صمغ و رزین، به ویژه در مواردی که تکرار شود ضعف گیاه را به دنبال دارد که می تواند موجب نابودی گیاه هم بشود. در این تحقیق تلاش شد تا در صورت ممکن از نهالهای جوان, عصاره مورد نیاز استخراج گردد که لازمه آن، در مرحله نخست، شناسایی ساختار فیزیکی و روند رشد و تکامل مجاری صمغ و رزین در بنه است. در این تحقیق روند پیدایش و بلوغ مجاری صمغ در نهالهای بنه  Pistacia atlantica subsp. mutica مطالعه شد. کیفیت مجاری مولد رزین که در مجاورت سیستم آوندی و یا در بافت چوب نخستین قرار داشتند بررسی گردید و معلوم شد که مجاری مولد رزین در مرحله تشکیل و مرحله بلوغ و نیز ذخیره رزین در مراحل فوق چه وضعیتی دارند و آیا امکان تهیه رزین از نو نهالهای بنه وجود دارد یا خیر. همچنین وجود مجاری مولد رزین در همه اندامهای نهال یکساله پسته بنه این فرضیه را که بنه فقط در سنین بالا می تواند رزین تولید کند، رد کرد. از طرفی وجود تعداد مشخص و در عین حال متنوع مجاری رزین در پوست تنه و برگ ژنوتیپهای مختلف تفکیک و تشخیص ژنوتیپها را از این طریق امکان پذیر ساخت.

کلیدواژه ها:

genotype ، Gum ، One-year -old seedlings ، Pistacia atlantica subsp. mutica ، Resin duct