ارزیابی اثرات نفوذ پساب تصفیه خانه شهر بروجن بر کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت بروجن-فرادنبه

چکیده مقدمه: با توجه به کمبود بارندگی و بیلان منفی سفره‎های آب زیرزمینی در سال‎های اخیر استفاده از منابع آب نامتعارف مثل پساب ها و فاضلاب ها برای تغذیه مصنوعی یکی از روش‎های مهم مقابله با افت سطح سفره‎ های آب زیرزمینی می ‎باشد. در دشت بروجن-فرادنبه نیز به منظور کاهش اثرات خشکسالی بر روی منابع آب زیرزمینی، اقدام به تغذیه مصنوعی آبخوان این دشت با استفاده از پساب تصفیه خانه شهر بروجن شده است. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیرات نفوذ پساب تصفیه‎ خانه شهر بروجن بر کیفیت منابع آب زیرزمینی این دشت، انجام گرفت. روش­: به منظور بررسی کیفیت پساب و تاثیر آن بر آب پایین دست تصفیه خانه، از تعداد ۱۵ چاه های آب در پایین دست و بالادست نمونه برداری شد. نمونه ها بلافاصله به آزمایشگاه منتقل و آنالیزهایی شامل غلظت عناصر منیزیم، کلسیم، پتاسیم، لیتیم، سدیم، گوگرد، اسکاندیم، سیلسیم، استرانسیم، باریم، کروم و وانادیم بر روی نمونه ها انجام شد. یافته ­ها: نتایج نشان داد که به جز عناصر کلسیم، پتاسیم و کروم که بین نمونه های آب برداشت شده از بالادست و پایین دست تصفیه خانه از لحاظ آماری تفاوت معنی داری وجود نداشت (sig>۰.۰۵) اما مقدار سایر عناصر در بین چاه های بالادست و پایین دست تصفیه خانه دارای تفاوت معنی داری بودند (sig<۰.۰۵). ولی همین مقدار نیز در محدوده استانداردهای تعیین شده قرار دارد. هم چنین نقشه های درون یابی شده با روش IDW مربوط به این عناصر نیز نشان دهنده همین موضوع بود که بخش های شمالی و شمال غربی دشت (پایین دست تصفیه خانه شهر بروجن) دارای پهنه هایی با غلظت بالای این عناصر هستند. نتیجه­ گیری: مقدار کیفیت آب در بخش های شمالی دشت پایین تر از بخش های جنوبی و بالادست دشت بروجن-فرادنبه است. عوامل مختلفی مثل: ورود پساب از تصفیه خانه بروجن، وجود سازنده هایی همانند سازندهای آهکی یا وجود سنگ های کنگلومرا و ماسه سنگ،  وجود کانی هایی مثل: فلدسپات ها، میکاها، کانی های رسی، کانی های تبخیری (همانند سیلویت، هالیت)، کودهای پتاسیک؛ می تواند از دلایل بیش تر بودن برخی از عناصر مثل منیزیم و کلسیم در بخش های شمالی دشت باشد. با توجه به این موارد کیفیت آب در بخش های شمالی پایین تر از بخش های جنوبی دشت است و مناطق شمالی دشت پتانسیل لازم برای آلودگی را داشته و آسیب پذیری آن ها نیز نسبت به آلودگی ها بیش تر است. لذا پایش مداوم و کنترل پساب خروجی تصفیه خانه شهر بروجن برای پیشگیری از وقوع برخی مشکلات محیط زیستی مثل بروز بیماری های گیاهی و جانوری ناشی از فاضلاب در برنامه های استفاده از این پساب ها در بخش های مختلف باید مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مولفه های شیمیایی ، منابع آب زیرزمینی ، پساب ، نمودار شولر ، دشت بروجن-فرادنبه