تحلیل ساختاری پیشران های توسعه شهری دانش بنیان مطالعه موردی: کلان شهر تهران

شهر دانش­ بنیان یا توسعه شهری دانش بنیان (KBUD) رهیافت و راهبرد جدید تعامل میان دانش و شهر است که با فعال­سازی چرخه دانش در شهر، بنیادهای اقتصاد و نیروی محرکه توسعه شهری را به سرچشمه­های اقتصاد دانش بنیان و خصلت ­زایشی و افزایش دانش مرتبط می­سازد. این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، پیشران­های توسعه شهری دانش بنیان کلانشهر تهران را بازشناسی و خوشه­بندی کند. داده­های نظری با روش اسنادی و داده­های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری۲۰ نفر از خبرگان شهری بر اساس نمونه گیری هدفمند و پیشران­های توسعه، ۵۰ نیروی پیشران در ۴ بعد اقتصادی، اجتماعی، شهری-محیطی و نهادی است که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم افزار MICMAC پردازش شده است. یافته­ها از نظر تحلیل کلی محیط سیسم نشان داد که ۸۳۸ رابطه عدد ۳ دارد و این به معنای آن است که روابط پیشران­های کلیدی بسیار زیاد بوده و از تاثیرگذاری و تاثیرپذیری زیادی برخوردارند. همچنین نتایج دیگر پژوهش از تحلیل اثرات متقابل، بیانگر پراکندگی نیروهای پیشران در وضعیتی پیچیده و بینابین از اثرگذاری و اثرپذیری است؛ نظام خوشه­بندی پیشران­ها حاکی از تمرکز پیشران­های تاثیرگذار و دوگانه (پیشران­های ریسک و هدف) است. از مجموع ۵۰ نیروی پیش­برنده توسعه، ۱۵ پیشران کلیدی شامل طبقه خلاق، رفاه اقتصادی، رهبری موثر، تحقیق و توسعه، تنوع شهری و اختلاط فرهنگی، رشد هوشمند، زیرساخت اقتصاد کلان، حکومت و برنامه ریزی، حکمروایی خوب، عدالت اجتماعی، اثر بخشی دولت، نظام مالیاتی عادلانه، پایداری محیطی، شرکت های چندملیتی و دولت الکترونیک شناسایی شده است. گذار تدریجی تهران به توسعه مبتنی دانش مستلزم اولویت دهی به نیروهای پیشران، پیش برنده های کلیدی و بایسته­های دانش بنیان در تدوین راهبرد اصلی توسعه شهر است که باید از طریق شالوده اسناد فرادست و محتوی طرح برنامه ریزی توسعه تهران فراهم آید.

کلیدواژه ها:

تحلیل ساختاری ، پیشران ، توسعه شهری ، توسعه شهری دانش بنیان ، کلانشهر تهران