شبیه سازی تخصیص آب های سطحی با استفاده از نرم افزار Vensim و شناسایی الگوهای رفتاری (منطقه مطالعاتی: حوضه آبریز قروه دهگلان)

کمبود آب های سطحی و برداشت مداوم از آن ها سبب بحران جدی در اغلب نقاط دنیا شده است. به گونه ای که در صورت عدم مدیریت صحیح، حتی در برخی مناطق، مواجهه با بیابان زایی و خشکی دور از ذهن نخواهد بود. لذا مدل سازی تخصیص این منابع به خصوص در بخش کشاورزی، مورد توجه محققان بسیاری و نیز پژوهش حاضر شد. شبیه سازی تخصیص آب های سطحی حوضه قروه دهگلان با استفاده از Vensim و نیز شناسایی الگوهای رفتاری و کاربرد نتایج حاصل از آن در منطقه حاضر انجام شد. مدل سازی طی سال های ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۵در دو مرحله انجام گرفت. صحت نتایج مدل سازی در مقیاس سالانه (۱۳۶۹۱۳۹۰) با توجه به مقادیر RMSE معادل ۱۰/۰ و MAE معادل ۴۰/۰ و نیز آزمون رفتار آن تایید شد. نتایج با توجه به بازخوردهای موجود در مدل و طبیعی نمودن تمام دبی ها و آمار کشاورزی، نشان داد حداکثر برداشت در ایستگاه دهگلان (۷۹/۲۷%) و حداقل در ایستگاه گلبلاغ (۵۳/۱۹%) خواهد بود. مدل سازی مقیاس ماهانه قبل از فعالیت سدها (تا سال ۱۳۹۰) با مقادیر RMSE معادل ۷۴/۰ و MAE معادل ۳۹/۰ قابل تایید بود. نتایج با شناسایی الگوهای رفتاری در منطقه پس از فعالیت سدها (پس از سال ۱۳۹۰) نشان داد به رغم متوسط کاهش ۷۲ درصدی جریان در منطقه، در بازه هایی که احداث سد در آن ها صورت گرفته همچون سورال، سنگ سیاه و گلبلاغ یا بازه های پایین دست همانند حسن خان، به ترتیب ۴۰/۲، ۵۶/۳، ۹۳/۳ و ۵/۴ برابر نسبت به متوسط دوره در حداکثر مقدار خود افزایش و به طور متوسط نسبت به کل دوره تا ۱۰۰% افزایش داشته اند.

کلیدواژه ها:

الگوهای رفتاری ، تخصیص آب ، سیستم دینامیک ، قروه دهگلان ، Vensim