بررسی چگونگی آموزش مفهوم شهروندی و برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به مولفه های اساسی آموزش شهروندی در محتوای کتاب های درسی مطالعاتاجتماعی دوره ابتدایی است. روش پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوی و رویکرد آن نیز کاربردی است. جامعه پژوهشی شاملچهار عنوان کتاب درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی در سال تحصیلی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ میباشد که با توجه به ماهیت موضوعپژوهش و محدودیت جامعه آماری از نمونه گیری صرف نظر و کل جامعه پژوهشی به عنوان نمونه در نظر گرفته شده است. ابزاراندازه گیری سیاهه تحلیل محتوا بوده و نتایج پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون،مورد بررسی قرار گرفتند. عمده ترین یافته های پژوهشگر بیانگر آن است که؛ .از مجموع بررسی مدارک و مستندات مرتبط باآموزش شهروندی، پنج مولفه اساسی؛ مشارکت فعال، مسئولیت پذیری و تعهد، انتقادگری و انتقادپذیری، قانونمداری و وطندوستی احصاء شده است. ۲ .در مجموع ۲۹۸ مرتبه به مولفه های اساسی آموزش شهروندی توجه شده که میزان فراوانی آن درکتابهای درسی پایه های سوم، چهارم، پنجم و ششم به ترتیب ۸۲ ، ۵۵ ، ۸۹ ، ۷۲ می باشد. ۳ .در بین مولفه های مورد بررسیمسئولیت پذیری و تعهد با میزان بار اطلاعاتی ۹۹۲ / ۰ و ضریب اهمیت ۲۱ / ۰ بیشترین و وطندوستی با میزان بار اطلاعاتی۹۰۸ / ۰ و ضریب اهمیت ۲ / ۱۹ کمترین توجه را به خود اختصاص داده اند.پژوهش حاضر، با هدف بررسی میزان اثربخشی مولفههای ارزشهای شهروندی در برنامه درسی دوره ابتدایی انجام گرفت. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماریپژوهش را کلیه آموزگاران مقطع ابتدایی شهر ایرانشهرتشکیل دادند که ۹۱۲ نفر آموزگار از طریق نمونه گیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته شامل ۹۲ سوال بسته پاسخ بود که مولفه های مسوولیت پذیری،احترام به حقوق دیگران، میهن دوستی و نظم شخصی را در برگرفت. اعتبار پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ ۵۹ /برآوردگردید و برای تعیین روایی ابزارپژوهش از روایی محتوایی وصوری استفاده شد؛ تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی(درصد، میانگین،انحراف معیار و آمار استنباطی تک متغییره، مستقل،همبسته، تحلیل واریانس یک راهه) صورت گرفت. یافته هایپژوهش نشان داد که میانگین نمره اثر بخشی ارزشهای شهروندی در زمینه مسوولیت پذیری ۲۲ / ۳ ،احترام به حقوق دیگران۵۲ / ۳ ،میهن دوستی ۵۹ / ۳ و نظم شخصی ۵۱ / ۳ بوده است مشاهده شده در سطح ۵۹ معنادار بود. بیشترین میزان اثر بخشیمربوط به مسوولیت پذیری با میانگین ۲۲ / ۳ و کمترین مربوط به نظم شخصی با میانگین ۵۱ / ۳ بود. مقایسه میانگین نمره میزاناثر بخشی ارزشهای شهروندی ازدیدگاه آموزگاران نمایان ساخت که اختلاف میان دیدگاه های آموزگاران مرد و زن پیرامون میهندوستی معنادار بوده است.

کلیدواژه ها:

ارزشهای شهروندی ، برنامه درسی ، شهروندی ، مسوولیت پذیری ، میهن دوستی ، نظم شخصی ، تربیت شهروندی ، آموزش مفهوم شهروندی ، برنامه درسی مطالعات اجتماعی