تطور ساختار و تشکیلات انتظامی در ایران دوره قاجاریه

دوران قاجار یکی از دورههای پرفرازونشیب تاریخ اجتماعی ایران به شمار میرود. اقدامات اصلاحگرایانه نخبگانی مانند عباس میرزا و امیرکبیر، گسترش سفرهای صاحب منصبان به اروپا، ورود خارجیها و اعطای امتیازات مستشاری به آنان و توسعهی ارتباطات اجتماعی از طریق جراید و غیره موجب رشد و توسعه تشکیلات و ساختارهای سیاسی و حکومتی گردید. این تحولات در حوزههای نظم و امنیت و امور انتظامی نیز تاثیر خود را گذاشت. مقاله حاضر به مطالعه این موضوع پرداخته و با روش تحلیل تاریخی، بر اساس منابع تاریخی به بررسی ساختار و تشکیلات نظمیه در دوران قاجار، از دوره محمدشاه تا احمدشاه میپردازد. یافتهها نشان میدهد در ابتدای دولت قاجار به تبعیت از دولت صفوی، امور نظمیه صرفا در دارالخلافه، یعنی پایتخت محدود و این امر در شهرستانها و ولایات در دست حاکمان این مناطق بود و البته بیشتر منافع حکام را حفظ مینمودند. بعدها با توسعهی روابط با سایر کشورها و آشنایی با فرهنگ آنها و نیز انجام امور به صورت مستشاری الگوهای تازهای از ادارهی پلیس شکل گرفت و ساختار و تشکیلات ثابتی همانند وزارت نظمیه تاسیس شدند.

کلیدواژه ها:

دوران قاجار ، تاریخ انتظامی ، تاریخ ساختار و تشکیلات انتظامی ، نظمیه