اعتبارسنجی گزارش های مورخان از سیره عملی معصومان و کاربست آن در استنباط احکام شرعی

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 33

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_MFU-6-2_003

تاریخ نمایه سازی: 19 فروردین 1403

چکیده مقاله:

برخی از فقهای اهل سنت، از گزارش های مورخان در کتاب های سیره، استفاده های فقهی کرده اند، در حالی که فقیهان امامیه تمایلی به استناد به منابع تاریخی در استنباط های فقهی خود ندارند. از آنجا که کتاب های تاریخی می تواند داده های فراوانی از گفتار و رفتار معصومان در اختیار فقیهان قرار دهد، بررسی امکان استناد به گزارش های تاریخ نگاران در استنباطات فقهی، ضروری به نظر می رسد. از این رو، در پژوهش حاضر به دنبال پاسخ گویی به این پرسش هستیم که آیا گزارش های تاریخ نگاران از سیره معصومان می توانند دلیل مستقلی در استنباط فقهی به حساب آیند؟ یافته های پژوهش حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به داده های کتابخانه ای انجام شده است، نشان می دهد که هرچند می توان از عناوین چهارگانه «خبر واحد»، «قول کارشناس»، «تواتر» و «انسداد» به مثابه ادله حجیت گزارش مورخ بهره جست، ولی با توجه به محدودیت ها و مشکلات روشی در منابع تاریخی، تنها با پذیرش اعتبار انسداد در گزارش های مورخان، می توان منابع تاریخی را یکی از دلایل فقهی برای استنباط احکام فقهی تکلیفی یا وضعی به حساب آورد.

نویسندگان

سعید نظری توکلی

استاد، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران

سعید سبوئی جهرمی

دانشجو دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران

سید رضا تقوائیان

دانش پژوه سطح ۲ حوزه علمیه قم، قم، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کری ...
  • ابن ابی حاتم، عبد الرحمن بن محمد. (بی تا). الجرح ...
  • ابن اثیر، مبارک بن محمد جزری. (۱۳۶۷ش). النهایه فی غریب ...
  • ابن حجر، احمد بن علی. (۱۳۷۹ق). فتح الباری شرح صحیح ...
  • ابن سعد، محمد. (۱۴۱۰ق). الطبقات الکبری. بیروت: دارالکتب العلمیه ...
  • ابن عربی، محمد بن عبدالله. (۱۴۲۴ق). احکام القرآن. چ۳. بیروت: ...
  • ابن غضائری، احمد بن حسین. (۱۴۲۲ق). الرجال. قم: موسسه علمی ...
  • ابن فارس، احمد بن فارس. (۱۴۰۴ق). معجم مقائیس اللغه. قم: ...
  • ابن قیم، محمد بن ابی بکر. (۱۴۱۵ق). زاد المعاد فی ...
  • ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (۱۴۰۷ق). البدایه و النهایه. بیروت: ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب. چ۳. بیروت: ...
  • ابن ندیم، محمد بن اسحاق. (۱۴۱۷ق). الفهرست. چ۲. بیروت: دار ...
  • ابن هشام، عبدالملک. (بی تا). السیره النبویه. بیروت: دار المعرفه ...
  • اردبیلی، احمد بن محمد. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائده و البرهان فی ...
  • ازهری، محمد بن احمد. (۱۴۲۱ق). تهذیب اللغه. بیروت: دار احیاء ...
  • اشقر، محمد سلیمان. (۱۴۲۴ق). افعال الرسول و دلالتها علی الاحکام ...
  • اصفهانی، محمد حسین. (۱۳۷۴ق). نهایه الدرایه فی شرح الکفایه. قم: ...
  • ____________ . (۱۴۱۶ق). بحوث فی الاصول. چ۲. قم: دفتر انتشارات ...
  • آندرسون، مارین. (۱۳۸۶ش). «تاریخ چیست و مورخ کیست». فصلنامه رشد ...
  • انصاری، مرتضی. (۱۳۸۳ش). مطارح الانظار. چ۲. قم: مجمع الفکر الاسلامی ...
  • ____________ . (۱۴۱۱ق). کتاب المکاسب. قم: دار الذخائر ...
  • ____________ . (۱۴۲۸ق). فرائد الاصول. چ۹. قم: مجمع الفکر الاسلامی ...
  • آهنگران، محمد رسول. (۱۳۸۵ش). « بررسی اصطلاح حجت یا حجیت ...
  • ایزدی مبارکه، کامران؛ گرامی، سیدمحمدهادی. (۱۳۸۹ش). «اصطلاح اخباری در سیر ...
  • بابایی، علی اکبر. (۱۳۸۶ش). «پژوهشی در اعتبار سخنان و آرای ...
  • باقری، مهری. (۱۳۹۸ش). تاریخ زبان فارسی. چ۱۰. تهران: انتشارات دانشگاه ...
  • بخاری، محمد بن اسماعیل. (۱۴۲۲ق). صحیح البخاری. بیروت: دار طوق ...
  • بسام، مرتضی. (۱۴۲۶ق). زبده المقال من معجم الرجال. بیروت. دار ...
  • بغدادی، احمد بن علی. (۱۴۲۲ق). تاریخ بغداد. بیروت: دار الغرب ...
  • بوطی، محمد سعید رمضان. (بی تا). فقه السیره. بیروت: دار ...
  • بیهقی، علی بن زید. (۱۳۶۱ش). تاریخ بیهقی. چ۳. تهران: فروغی ...
  • تبریزی، علی بن عبدالله علیاری. (۱۴۱۲ق). بهجه الآمال فی شرح ...
  • جوهری، اسماعیل بن حماد. (۱۴۱۰ق). الصحاح. بیروت: دار العلم للملایین ...
  • حفیدی، وریا. (۱۴۰۲ش). «تاثیر نگرش تاریخی فقیه بر تفسیر متون ...
  • حکیم، محمد تقی. (۱۴۱۸). الاصول العامه فی الفقه المقارن. چ۲، ...
  • خراسانی، محمد کاظم. (۱۴۰۹ق). کفایه الاصول. قم: آل البیت ...
  • خضر، عبدالعلیم عبدالرحمان. (۱۳۸۹ش). مسلمانان و نگارش تاریخ (پژوهشی در ...
  • خمینی، سید روح الله. (۱۳۸۲ش). تهذیب الاصول. قم: دار الفکر ...
  • ____________ . (۱۴۱۵ق). انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه. چ۲. ...
  • خویی، سید ابوالقاسم. (۱۴۱۷ق). مصباح الفقاهه. قم: انصاریان ...
  • ____________ . (۱۴۲۲ق). مصباح الاصول. قم: مکتبه الداوری ...
  • دوری، عبدالعزیز. (۲۰۰۵م). نشاه علم التاریخ عند العرب. بیروت: مرکز ...
  • ذهبی، محمد بن احمد. (۱۳۸۲ق). میزان الاعتدال فی نقد الرجال. ...
  • ____________ . (۱۴۰۹ق). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام. ...
  • زنجانی، سید موسی شبیری. (۱۳۹۳ش). «انسداد از دیدگاه آیت الله ...
  • سبزواری، عبد الاعلی. (بی تا). تهذیب الاصول. چ۲. قم: موسسه ...
  • سجادی، سید صادق؛ عالم زاده، هادی. (۱۳۹۳ش). تاریخ نگاری در ...
  • سید مرتضی، علی بن حسین. (۱۳۷۶ش). الذریعه الی اصول الشریعه. ...
  • شافعی، محمد بن ادریس. (۱۴۱۰ق). الام. بیروت: دار المعرفه ...
  • شاه پسند، الهه. (۱۳۹۸ش). «کارکرد قرائن تاریخی در فقه امامیه؛ ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی. (۱۴۰۸ق). الرعایه فی علم ...
  • شوکانی، محمد بن علی. (۱۴۱۹ق). ارشاد الفحول الی تحقیق الحق ...
  • ____________ . (۱۹۹۳م). نیل الاوطار. قاهره: دار الحدیث ...
  • صدر، سید محمد باقر. (۱۴۱۷ق). بحوث فی علم الاصول. مقرر: ...
  • ____________ . (۱۴۱۷ق). بحوث فی علم الاصول. مقرر: عبدالساتر. بیروت: ...
  • ____________ . (۱۴۱۸ق). دروس فی علم الاصول. چ۵. قم: موسسه ...
  • فرایند تاریخی روش شناسی تاریخ نگاری اسلامی [مقاله ژورنالی]
  • طباطبائی، سید علی. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. ...
  • طبری، محمد بن جریر. (بی تا). تاریخ الامم و الملوک. ...
  • طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۱۷ق)، العده فی اصول الفقه، قم: ...
  • ____________ . (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الامامیه. چ۳. تهران: مکتبه ...
  • عاملی، جعفر مرتضی. (۱۳۸۵ش). الصحیح من سیره النبی الاعظم. قم: ...
  • عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). تفصیل وسائل الشعیه الی تحصیل ...
  • عبدالحمید، صائب. (۲۰۰۸م). علم التاریخ و مناهج المورخین. چ۲. بیروت: ...
  • عراقی، ضیاء الدین. (۱۴۱۷ق). نهایه الافکار. چ۳. قم: دفتر انتشارات ...
  • عسقلانی، احمد بن علی. (۱۴۰۶ق). تقریب التهذیب. دمشق: دار الرشید ...
  • جستاری در نظریه تاریخ تحلیلی رابین جرج کالینگوود [مقاله ژورنالی]
  • علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۱ق). الرجال. چ۲. نجف: دار ...
  • ____________ . (۱۴۱۲ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب. مشهد: مجمع ...
  • ____________ . (۱۴۱۴ق). تذکره الفقهاء. قم: موسسه آل البیت علیهم ...
  • ____________ . (۱۴۲۵ق). نهایه الوصول الی علم الاصول. قم: موسسه ...
  • فیومی، احمد بن محمد. (۱۴۱۴ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح ...
  • قمی، ابوالقاسم. (۱۴۳۰ق). القوانین المحکمه فی الاصول. قم: احیاء الکتب ...
  • قمی، تقی طباطبایی. (۱۴۱۳ق). عمده المطالب فی التعلیق علی المکاسب. ...
  • کاشف الغطاء، علی. (۱۴۰۸ق). مصادر الحکم الشرعی و القانون المدنی. ...
  • کاظمی، عبد النبی. (۱۴۲۵ق). تکمله الرجال. قم: انوار الهدی ...
  • کافیجی، محمد بن سلیمان. (۱۴۱۰ق). المختصر فی علم التاریخ. بیروت: ...
  • کشی، محمد بن عمر. (۱۴۰۴ق). اختیار معرفه الرجال. قم: موسسه ...
  • کلوذانی، محفوظ بن احمد. (۱۴۲۵ق). الهدایه. کویت: موسسه غراس للنشر ...
  • محقق حلی، جعفر بن حسن. (۱۴۲۳ق). معارج الاصول (طبع جدید). ...
  • مدخلی، محمد بن ابراهیم. (۱۴۲۴ق). مرویات غزوه الخندق. مدینه: عماده ...
  • مدنی، سید علی خان کبیر. (۱۳۸۴ش). الطراز الاول و الکناز ...
  • مزی، یوسف بن عبدالرحمن. (۱۴۰۰ق). تهذیب الکمال فی اسماء الرجال. ...
  • مسعودی، علی بن حسین. (۱۴۰۹ق). مروج الذهب و معادن الجوهر. ...
  • مسلم بن حجاج. (۱۴۱۲ق). صحیح مسلم. قاهره: دارالحدیث ...
  • مطرزی، ناصر بن عبد السید. (۱۹۷۹م). المغرب فی ترتیب المعرب. ...
  • مطهری، مرتضی. (۱۳۸۴ش). مجموعه آثار استاد شهید مطهری (حماسه حسینی ...
  • معین، محمد. (۱۳۶۳ش). فرهنگ فارسی (متوسط). چ۶. تهران: امیرکبیر ...
  • مفید، محمد بن محمد. (۱۴۱۳ق). مختصر التذکره باصول الفقه. قم: ...
  • منتظری، حسینعلی. (۱۴۰۹ق). دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله ...
  • موسوی بجنوردی، سید محمد. (۱۳۸۵ش). مجموعه مقالات فقهی و حقوقی، ...
  • میرعلی، یحیی؛ قره سید رومیانی، زینب السادات. (۱۳۹۶ش). «بررسی جاسوسی ...
  • نائینی، محمد حسین. (۱۳۷۶ش). فوائد الاصول. قم: جامعه مدرسین حوزه ...
  • نجاشی، احمد بن علی. (۱۳۶۵ش). رجال النجاشی. چ۶. قم: جامعه ...
  • نجفی، محمد حسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. ...
  • نراقی، احمد بن محمد مهدی. (۱۴۱۵ق). مستند الشیعه. قم: موسسه ...
  • نووی، یحیی بن شرف. (۱۳۹۲ق). المنهاج شرح صحیح مسلم بن ...
  • ____________ . (۱۴۳۰ق). تهذیب الاسماء و اللغات. دمشق: دار الرساله ...
  • واقدی، محمد بن عمر. (۱۴۰۹ق). المغازی. چ۳. بیروت: موسسه الاعلمی ...
  • یعقوبی، احمد بن اسحاق. (بی تا). تاریخ الیعقوبی. بیروت: بی ...
  • نمایش کامل مراجع