انتساب سه رباعی از عارف ایجی به خیالی بخارایی در تذکره لطائف الخیال

یکی از شاعران فصیح دوران صفوی که صاحب لطائف الخیال (تالیف: ۱۰۷۶ - ۱۰۷۸ ق.) از او یاد کرده، عارف ایگی/ ایجی (۹۷۶ ۱۰۳۵ ق.) است. مولف لطائف الخیال پس از ذکر عارف ایجی اصفهانی، از خیالی اصفهانی، که از رهگذر اشعاری که از او آورده، پیداست مراد او، خیالی بخارایی/ هروی (م: حدود ۸۵۰ ق.)، از شاعران غزلسرای سده نهم هجری و معاصر الغ بیگ (حک: ۸۵۰ ۸۵۳ ق.) بوده، سخن گفته و یازده بیت از غزلیات و سه رباعی را به نام خیالی اصفهانی آورده است، حال آنکه نگارنده دریافت که شش بیت، یعنی سه رباعی، از مجموع این هفده بیت، در منابع به نام عارف ایجی آمده است. در نوشتار حاضر، با روش توصیفی تحلیلی به این مسئله کانونی، یعنی واکاوی انتساب اشتباه سه رباعی از عارف ایجی به خیالی اصفهانی از سوی صاحب لطائف الخیال، پرداخته شده است، تا به دو پرسش ، یعنی تبیین ضرورت مشخص کردن انتساب سه رباعی از عارف ایجی به خیالی بخارایی در این تذکره و نیز دلایلی که می توان بر نادرستی نسب خیالی اصفهانی در لطائف الخیال ارائه داد، پاسخ داده شود. همچنین در بخش سوم مقاله، به هدف پژوهش حاضر، یعنی بررسی کامل اشعار خیالی اصفهانی در این تذکره، پرداخته شده و از رهگذر منابع نشان داده شده که جدای از یازده بیت که از خیالی بخارایی است و به اشتباه به نام خیالی اصفهانی آمده، سه رباعی هم از عارف ایجی، در لطائف الخیال به خیالی اصفهانی نسبت داده شده است.

کلیدواژه ها:

لطائف الخیال ، عارف ایگی/ ایجی ، خیالی بخارایی ، رباعی ، انتساب